Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі

Навігацыя па сайце

90 год з Дня нараджэння пісьменніка Рыгора Восіпавіча Няхая

Рыгор Восіпавіч Няхай нарадзіўся ў вёсцы Сяліба ў сялянскай сям’і.  Вычыўся ў Мінскім педагагічным тэхнікуме, які скончыў у 1935 годзе. Пасля працаваў у Калодзішчанскай сярэдняй школе, дзе выкладаў беларускую мову і літаратуру. У 1939 годзе атрымаў вышэйшую адукацыю на літаратурным факультэце Мінскага настаўніцкага інстытута і ў гэтым жа годзе быў прызваны ў Чырвоную Армію.

У перыяд з 1942 па 1943 год працаваў у тыле ворага, выконваючы заданні Галоўнага ўпраўлення разведкі Чырвонай Арміі на тэрыторыі, ахопленай акупацыяй. Яго асноўная задача складалася ў кіраўніцтве асабовым складам партызанскага атрада пад камандаваннем легендарнага Рыгора (Юрыя) Збанацкага. Гэта быў атрад, вядомы сваёй эфектыўнасцю і смеласцю, які праводзіў дыверсіі на камунікацыях, збіраў дадзеныя аб перамяшчэннях варожых войскаў і ажыццяўляў выратаванне збітых савецкіх лётчыкаў і партызан, якія трапілі ў палон. Начальнік асабістага аддзела, у чые абавязкі ўваходзіла арганізацыя, забеспячэння і падтрыманне дысцыпліны, непасрэдна ўдзельнічаў у планаванні і правядзенні аперацый. Яго праца складалася не толькі ў адміністрацыйных задачах, але і ў прамым ўдзеле пры баявых сутыкненнях.

Таксама Рыгор Восіпавіч удзельнічаў у складаных і небяспечных аперацыях на тэрыторыях акупаванай Польшчы, Германіі, Чэхаславакіі, Аўстрыі і Венгрыі, у складзе розных партызанскіх злучэнняў, ці ў якасці сувязнога паміж імі. Можна меркаваць, што яго навыкі як начальніка асабістага аддзела былі незаменнымі для каардынацыі дзеянняў ва ўмовах пастаяннай пагрозы і недахопу рэсурсаў. Валоданне інфармацыяй аб структуры варожых сіл, атрыманай падчас разведвальнай дзейнасці, дазваляла прымаць больш эфектыўныя рашэнні падчас аперацый.

Вайна для яго скончылася на Эльбе, разам з войскамі 1-га Ўкраінскага фронта – гэта былі завяршальныя этапы вызвалення Еўропы ад нацысцкай акупацыі.

З 1946 года пачалася плённая журналісцкая дзейнасць Рыгора Восіповіча, ён стаў супрацоўнікам перадавой беларускай газеты «Літаратура і мастацтва». Гэтае выданне, заснаванае яшчэ ў 1920-х гадах, адыгрывала значную ролю ў фармаванні культурнага жыцця Беларускай ССР, з’яўляючыся трыбунай для абмеркавання літаратурных і мастацкіх тэндэнцый таго часу. Праца ў “Літаратуры і мастацтва” дала пісьменніку каштоўны вопыт асвятлення культурных падзей, а таксама магчымасць наладзіць сувязі ў літаратурных колах.

У перыяд з 1952 па 1954 гады Рыгор Восіпавіч Няхай узначаліў аддзел крытыкі і публіцыстыкі ў часопісе «Полымя», які факусаваўся яшчэ на коле грамадскіх тэм, акрамя літаратуры і мастацтвы. Праца загадчыкам аддзела прадугледжвала не толькі рэдагаванне матэрыялаў, але і ўпраўленне камандай журналістаў, планаванне тэматыкі публікацый, узаемадзеянне з аўтарамі.

З 1956 па 1957 гады Рыгор Восіпавіч займаў пасаду рэдактара ў Дзяржвыдаце БССР (Дзяржаўным выдавецтве Беларускай ССР). Праца ў Дзяржвыдаце дазволіла пісьменніку прыняць удзел у працэсе адбору і падрыхтоўкі да друку разнастайных публікацый, ад мастацкай літаратуры да навуковых прац і палітычных брашур. Сяброўства ў Саюзе пісьменнікаў СССР з 1946 года сведчыць аб прызнанні яго таленту і прафесіяналізму ў літаратурных колах. Гэта адкрывала яму доступ да шырокага кола калегаў, магчымасцяў публікацыі сваіх прац і ўдзелу ў літаратурных мерапрыемствах усесаюзнага маштабу. Такім чынам, яго кар’ера развівалася па ўзыходзячай лініі, паказваючы яго здольнасці і імкненне да прафесійнага росту ў дынамічнай культурна-палітычнай абстаноўцы савецкай эпохі.

Рыгор Восіпавіч Няхай з’яўляецца аўтарам зборнікаў вершаў «Па сонечных узгорках» (1939), «Мае пакаленне» (1950), «Вялікі мой і ціхі акіян» (1954), «Размова з восенню» (1961), «Асеннія пракосы» (выбранае, 1973), «Слова сябрам» (1982), зборніка апавяданняў і аповесцей «Навальнічнае рэха» (1958), «Героі не адступаюць» (1965), «Сарочы лес» (1966), «Алёшка-атаман» (1967), «Туман над стэпам» (1971), «Шлях на Эльбу» (1976), нарыса «Минская область» (1968, 2-е дапоўненае і перапрацаванае выданне ў 1974). Для дзяцей напісаў кніжкі «Пра храбрага хлопчыка» (вершы, 1962), «Як расцвітае кветка» (апавяданні, 1968), «Я з табою, гвардыя» (аповесць, 1983). У 1984 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

На беларускую мову пераклаў «Дзень айца Сойкі» С. Тудара (1952), «Над Чарамошам» М. Стэльмаха (1955), «Памфлеты» Ю. Мельнічука (1961), асобныя творы А. Твардоўскага, М. Рыльскага, П. Тычыны, А. Малышкі, Ю. Збанацкага і іншых рускіх і ўкраінскіх пісьменнікаў. Зрабіў літаратурны запіс кніг «Партызанскі край» В. Лівенцава (1950), «Браты па зброі» І. Вятрова (1962), «Палескія былі» І. Шубітыдзэ (1969).

У Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа НАН Беларусі захоўваюцца творы Рыгора Восіпавіча Няхая, з якімі можна азнаёміцца ва ўніверсальнай чытальнай зале.

×
Войти в личный кабинет
Адрес электронной почты *
Пароль *
Забыўся пароль?
×
Логин *
E-mail *
Пароль *
Повторите пароль *
×
Генерацыя пароляў
Введите адрес электронной почты и мы вышлем вам ссылку для сброса пароля