Вадзім Васільевіч Свірыдаў — доктар хімічных навук і прафесар, акадэмік НАН Беларусі, дырэктар НДІ фізіка-хімічных праблем БДУ (1979-1993).

Вадзім Васільевіч нарадзіўся 9 красавіка 1931 года ў маляўнічай вёсцы Вязынь Вілейскага раёна Мінскай вобласці. У шаснаццаць гадоў, у 1947 годзе, Вадзім Свірыдаў паступіў на хімічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Пасля паспяховага заканчэння ўніверсітэта, Вадзім Васільевіч працягнуў сваю навуковую дзейнасць – абараніў кандыдацкую дысертацыю. З 1955 года ён пачаў сваю выкладчыцкую кар’еру на родным хімічным факультэце, дзелячыся сваімі ведамі і вопытам з маладым пакаленнем вучоных. З 1958 года Вадзім Васільевіч ужо дацэнт, а ў 1965 годзе прымае на сябе адказную пасаду загадчыка кафедры неарганічнай хіміі, кіруючы ёй да канца свайго жыцця.

У 1973 годзе Свірыдаў абараніў доктарскую дысертацыю, а ў наступным годзе Вадзіму Васільевічу прысвойваецца ганаровае званне прафесара — прызнанне яго выдатных заслуг у галіне хіміі. У 1980 годзе Вадзім Васільевіч Свірыдаў абіраецца членам-карэспандэнтам Акадэміі навук БССР, а ў 1989 годзе — вышэйшая ступень — ён становіцца акадэмікам.

Вадзім Васільевіч Свірыдаў быў актыўным членам навуковай супольнасці, уваходзячы ў склад розных навуковых саветаў Акадэміі навук СССР. Займаў адказныя пасады: быў намеснікам Старшыні Савета фонду фундаментальных даследаванняў Рэспублікі Беларусь, прымаў актыўны ўдзел у экспертызе навуковых прац у якасці члена экспертнай рады ВАК Беларусі, узначальваў парады па абаронах дысертацый, фармуючы тым самым высокія стандарты навуковай працы. Яго ўдзел у рэдакцыйных калегіях навуковых часопісаў, у тым ліку пасада галоўнага рэдактара часопіса «Хімія: праблемы выкладання», дазваляў яму аказваць уплыў на развіццё навуковай публікацыі і павышэнне якасці навуковага дыскурсу.

Ініцыятыва Свірыдава прывяла да стварэння навукова-метадычнага аб’яднання выкладчыкаў агульнай і неарганічнай хіміі ВНУ рэспублікі, якое праіснавала каля дзесяці гадоў.

Вадзім Васільевіч Свірыдаў стварыў вядомую далёка за межамі Рэспублікі Беларусь навуковую школу ў галіне фотахіміі і аблогі плёнак металаў з раствораў, выхаваўшы цэлае пакаленне таленавітых вучоных. Пад яго кіраўніцтвам было выканана 70 кандыдацкіх і 7 доктарскіх дысертацый — гэта паказвае яго не толькі навуковы патэнцыял, але і педагагічны талент і здольнасць знаходзіць і выхоўваць будучых лідэраў навукі. Аўтарства больш за 450 навуковых прац, у тым ліку 7 манаграфій, і больш за 120 вынаходстваў пацвярджае яго ўклад у сусветную навуку.

Навуковыя цікавасці Вадзіма Васільевіча былі асабліва шырокія, ахоплівалі некалькі ключавых абласцей хіміі: хімію цвёрдага цела, фотахімію і неарганічную хімію. Ён і яго шматлікія вучні дасягнулі значных вынікаў, раскрываючы таямніцы фарміравання і росту часціц цвёрдай фазы металу ў розных умовах: пры тэрмалітычных працэсах, пад уздзеяннем святла (фотахімічныя ператварэнні) і іянізавальнага выпраменьвання (радыяцыйна-хімічныя ператварэнні соляў металаў). Яны даследавалі заканамернасці сенсібілізацыі цвёрдымі целамі фотахімічных і радыяцыйна-хімічных ператварэнняў на паверхні цвёрдых цел, унікаючы ў механізмы ўзаемадзеяння рэчыва са святлом і выпраменьваннем.

Асаблівая ўвага надавалася вывучэнню фотахромных працэсаў у мікрагетэрагенных сістэмах на аснове халькагенідаў ртуці і срэбра. Гэтыя даследаванні прывялі да адкрыцця важнага эфекту: значнага павышэння святлоадчувальнасці ў мікрагетэрагенных сістэмах, якія змяшчаюць два галагеніду цяжкіх металаў. Яшчэ адно важнае адкрыццё — эфект фотаактывавання тонкаплёначных сістэм галагенід цяжкага металу — малыя часціцы металаў.

Важным вынікам шматгадовых даследаванняў Вадзіма Васільевіча Свірыдава і яго калег стала ўстанаўленне заканамернасцей сінтэзу, вывучэння структуры і ператварэнняў у нанаструктураваных сістэмах на аснове металаў, аксідаў і халькагенідаў металаў. Гэты кірунак стаў асабліва актуальным у апошнія дзесяцігоддзі, і працы Свірыдава. Яго навуковая спадчына працягвае ўплываць на развіццё сучаснай навукі, натхняючы новых вучоных на даследаванні ў галіне хіміі цвёрдага цела, фотахіміі і нанатэхналогій.

Высокае прызнанне заслуг Свірыдава пацвярджаецца прысваеннем ганаровага звання Заслужанага дзеяча навукі БССР у 1976 годзе і ўзнагароджваннем медалём Францыска Скарыны ў 1998 годзе. У памяць аб В.В. Свірыдаве хімічны факультэт і НДІ фізіка-хімічных праблем штогод праводзяць Міжнародную канферэнцыю па хіміі «Свірыдаўскія чытанні».

У Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа НАН Беларусі захоўваюцца працы Вадзіма Васільевіча Свірыдава. Замовіць іх можна ва ўніверсальнай чытальнай зале.

Матэрыял падрыхтаваны Купцовай М.С.