Гуманітарныя навукі

У перыяд да 1926 г. уласныя выданні Інбелкульта з’яўляліся адносна рэдка. Найбольш актыўна друкаваліся выпускі «Беларускай навуковай тэрміналогіі». У 1922 г. быў выдадзены першы (ён жа і апошні) нумар літаратурна-навуковага весніка Інбелкульта «Адраджэньне». Артыкулы супрацоўнікаў Інбелкульта друкаваліся ў такіх выданнях, як часопіс «Полымя» і газета «Савецкая Беларусь».

У 1925 г. пачаў выходзіць часопіс Цэнтральнага бюро краязнаўства «Наш Край», які некаторы час быў асноўным выданнем Інбелкульта для абнародавання даследаванняў усіх кірункаў.

У 1926 г. пры Інбелкульце быў арганізаваны выдавецкі аддзел і адкрыта свая друкарня, пасля чаго публікацыя навуковых выданняў набыла сістэматычны характар. Публікацыйную дзейнасць таксама стымулявалі такія навуковыя мерапрыемствы Інбелкульта, як Першы з’езд археалогіі і археаграфіі (студзень 1926 г.), Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі (лістапад 1926 г.), Першы і Другі ўсебеларускія краязнаўчыя з’езды (люты 1926 г. і люты 1927 г.). Вынікі іх дзейнасці былі адлюстраваны ў шэрагу выданняў: «Працы Першага зьезду дасьледчыкаў беларускае архэолёгіі і архэографіі», «Працы акадэмічнае конфэрэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі», «Працы Першага ўсебеларускага краязнаўчага з'езду» і «Працы Другога ўсебеларускага краязнаўчага зьезду», а таксама ў матэрыялах асобных даследчыкаў, падрыхтаваных для гэтых мерапрыемстваў.

Пасля прыняцця новага статута і рэарганізацыі Інбелкульта ў 1927 г. пачалі друкавацца зборнікі прац па Аддзелах: «Запіскі Аддзелу гуманітарных навук» і «Запіскі Аддзелу прыроды і гаспадаркі». Найбольш прадуктыўным сярод іх быў Аддзел гуманітарных навук: выйшлі яго запіскі па філалогіі, гісторыі, археалогіі, мастацтвазнаўстве і этнаграфіі.

Мовазнаўчыя і літаратуразнаўчыя даследаванні праводзіліся ў Інбелкульце такімі выдатнымі навукоўцамі, як Сцяпан Міхайлавіч Некрашэвіч, Язэп Юр’евіч Лёсік, Браніслаў Ігнатавіч Эпімах-Шыпіла, Мікалай Якаўлевіч Байкоў, Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч (Якуб Колас), Іван Іванавіч Замоцін, Пётр Апанасавіч Бузук, Павел Андрэевіч Растаргуеў, Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч. 

Адным з інбелкультаўскіх даследчыкаў беларускай фанетыкі і дыялекталогіі быў Іосіф Васільевіч Воўк-Левановіч. У 1920-х гг. ён выкладаў беларускую мову ў польскім і яўрэйскім педагагічных тэхнікумах, потым працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце на кафедры гісторыі беларускай мовы; у Інбелкульце Воўк-Левановіч быў супрацоўнікам Фальклорна-дыялекталагічнай камісіі, працаваў над укладаннем гістарычнага слоўніка беларускай мовы. Ён таксама браў актыўны удзел у дзейнасці Акадэмічнай канферэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі.

З 1925 г. у Інбелкульце пад кіраўніцтва прафесара І. І. Замоціна працавала Літаратурная камісія, якая павінна была здзяйсняць падрыхтоўку і выпуск твораў беларускіх пісьменнікаў. Вынікам яе дзейнасці стала двухтомнае выданне твораў Максіма Багдановіча (першы том выйшаў у 1927 г., другі – ў 1928 г.).

Гісторыяй, археалогіяй і этнаграфіяй у Інстытуце беларускай культуры займаліся такія выдатныя навукоўцы, як Уладзімір Іванавіч Пічэта, Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі, Аляксандр Казіміравіч Сержпутоўскі, Канстанцін Міхайлавіч Палікарповіч, Ісаакій Абрамавіч Сербаў, Аляксандр Ануфрыевіч Шлюбскі, Васіль Данілавіч Дружчыц. Адным з няштатных супрацоўнікаў Гістарычна-археалагічнай камісіі Інбелкульта быў студэнт Мікалай Мікалаевіч Улашчык, у будычым знакаміты гісторык і археограф. 

Адным з найбольш актыўных працаўнікоў Інбелкульта, у будучым дырэктар Бібліятэкі Беларускай акадэміі навук, быў гісторык Дзмітрый Іванавіч Даўгяла, які зрабіў велізарны ўнёсак у развіццё беларускай археаграфіі. Ён вельмі актыўна супрацоўнічаў з Цэнтральным бюро краязнаўства і часта публікаваўся ў часопісе “Наш Край”. Яго артыкулы таксама ўвайшлі ў такія выданні Інбелкульта, як «Запіскі Аддзелу гуманітарных навук. Працы кафедры археалогіі», «Гісторыка-археалагічны зборнік», «Запіскі Аддзелу гуманітарных навук. Працы клясы гісторыі», «Працы Першага зьезду дасьледчыкаў беларускае архэолёгіі і архэографіі». Адным з найбольш значных вынікаў працы Даўгялы ў Інбелкульце сталі два тамы зборніка дакументаў «Беларускі архіў» – першага археаграфічнага выдання ў БССР. Адзін з тамоў змяшчаў першае ў Беларусі выданне адной з кніг Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага.

З Д. І. Даўгялам цесна супрацоўнічаў археолаг Аляксандр Мікалаевіч Ляўданскі – адзін з заснавальнікаў беларускай археалогіі. Разам яны даследавалі гісторыю Заслаўя. Адначасова з працай у Інбелкульце Ляўданскі загадваў аддзелам археалогіі ў Беларускім дзяржаўным музеі і выкладаў у Беларускім дзяржаўным універсітэце.

У Секцыі мастацтва Інбелкульта даследаванні вяліся па трох кірунках – тэатральнае мастацтва, музычнае і прасторавае (меліся на ўвазе выяўленчае мастацтва і архітэктура). Пераважна сіламі Камісіі гісторыі мастацтва, якая займалася апошнім кірункам, у 1925 г. была арганізавана Першая ўсебеларуская мастацкая выстаўка. Кіраўніком камісіі з’яўляўся выдатны беларускі навуковец, пачынальнік беларускага мастацтвазнаўства Мікалай Мікалаевіч Шчакаціхін. Ён даследаваў беларускае старажытнае дойлідства, фрэскавы жывапіс, гісторыю беларускага мастацтва, кніжнае мастацтва. Як і Даўгяла, быў адным са сталых аўтараў часопіса «Наш Край». У 1928 г. ён апублікаваў першы том “Нарысаў з гісторыі беларускага мастацтва”. 

У 1926 г. выйшаў у свет зборнік «Чатырохсотлецьце беларускага друку», прысвечаны гісторыі беларускага кнігадрукавання і выдадзены з нагоды чатырохсотгоддзя з выхаду кнігі «Апостал» Францыска Скарыны. У працы над гэтым выданнем прынялі ўдзел У. Пічэта, В. Дружчыц, Я. Дыла, Я. Лёсік, М. Шчакаціхін, М. Піятуховіч і І. Воўк-Левановіч.  

Нягледзячы на важнасць і актуальнасць прыродазнаўчых і сельскагаспадарчых даследаванняў для маладой беларускай дзяржавы, гуманітарныя навукі з’яўляліся вядучай галіной у навуковай дзейнасці Інбелкульта.