"> Інбелкульт і сучаснасць

ВІРТУАЛЬНАЯ ВЫСТАВА ВЫДАННЯЎ

Інбелкульт і сучаснасць

Інстытут беларускай культуры займае найважнейшае месца ў гісторыі беларускай навукі, паколькі ён заклаў падмуркі інстытуцыяналізаванай навуковай дзейнасці ў Беларусі, вызначыў магістральныя кірункі развіцця розных галін як гуманітарных, так і прыродазнаўчых і дакладных навук, і нават паспеў за сем гадоў існавання выхаваць плеяду маладых навукоўцаў.

Сярод абагульняючых прац, прысвечаных Інстытуту, трэба вылучыць даследаванні А. І. Цвікевіча «Інстытут беларускае культуры (Інбелкульт). Гісторыя ўзнікнення. Сучасная структура. Навукова-даследчая дзейнасць» (Мінск, 1926), Г. Нямігі «Інстытут беларускай культуры – Беларуская Акадэмія навук – Акадэмія навук Беларускай ССР» (Мюнхен, 1957), калектыўную манаграфію «Інстытут беларускай культуры» (Мінск, 1993).

Крыніцы па гісторыі Інбелкульта апублікаваны ў зборніку «Інстытут беларускай культуры. 1922–1928. Дакументы і матэрыялы» (укладальнікі В. У. Скалабан, М. У. Токараў. Мінск, 2011). Шэраг важных публікацый па гісторыі ўстановы змешчаны ў матэрыялах канферэнцый «Институт белорусской культуры. К 90-летию создания Института белорусской культуры» (Минск, 2012), «Інстытут беларускай культуры: здабыткі, значэнне, вынікі дзейнасці» (Мінск, 2017).

Аднак самым буйным з’яўляецца корпус даследаванняў па жыцці, дзейнасці і навуковай спадчыне асобных сяброў Інбелкульта. Некаторым з іх прысвечаны навуковыя канферэнцыі ў Беларусі, па выніках якіх выдаюцца зборнікі матэрыялаў. Так, у 1996 г. прайшлі навуковыя чытанні з нагоды 100-гадовага юбілею з дня нараджэння М. М. Шчакаціхіна; з 1997 г. у Рэчыцы адбываюцца Міжнародныя Доўнарскія чытанні; а у 2001 г. у межах Міжнароднай навуковай канфреэрнцыі «Тэарэтычныя і прыкладныя праблемы геаэкалогіі» быў праведзены навуковы семінар, прысвечаны А. А. Смолічу. Сярод выданняў, прысвечаных асобным дзеячам Інбелкульта, можна таксама назваць манаграфію М. Ф. Шумейкі «Архивист и археограф Дмитрий Иванович Довгялло» (Минск, 2002) і зборнік дакументаў, падрыхтаваны В. М. Мятліцкай, “Мітрафан Доўнар-Запольскі, 1886–1934 гг.: Асоба ў дакументах і ўспамінах» (Мінск, 2020).

Запатрабаванасць навуковых даследаванняў Інбелкульта ў сучаснай беларускай навуцы відавочна вынікае са значнай колькасці перавадыванняў інбелкультаўскіх прац, выпуск якіх распачаўся ў 1990-х гг. Так, у 1997 г. выйшлі выбраныя працы геолага Я. М. Афанасьева, у 2004 г. – выбраныя навуковыя працы С. М. Некрашэвіча, у 2014 г. быў перавыдадзены яго і М. Я. Байкова «Расійска-беларускі слоўнік». Увогуле слоўнікі, складзеныя супрацоўнікамі Інбелкульта, карыстаюцца значным попытам у сучасных беларускіх вучоных. У 2010 г. былі надрукаваныя чатыры тамы ўсіх выпускаў «Беларускай навуковай тэрміналогіі», а ў 2015 г. – «Віцебскі краёвы слоўнік» М. І. Каспяровіча. У серыі «Беларускі кнігазбор» былі апублікаваныя зборы прац М. В. Доўнар-Запольскага (2017), У. М. Ігнатоўскага (2018), Я. Ю. Лёсіка (2019).

  1. Гісторыя і традыцыі беларускай навукі: (да 90-годдзя Інстытута беларускай культуры) : зб. матэрыялаў Рэсп. навук. канф., Брэст, 24 лют. 2012 г. / Брэсц. дзярж. ун-т імя А. С. Пушкіна ; [рэдкал.: І. І. Шаўчук (гал. рэд.), А. А. Башкоў, А. А. Савіч]. – Брэст : БрДУ, 2012. – 142 с.
  2. Институт белорусской культуры и становление науки в Беларуси: к 90-летию создания Ин-та белорус. культуры : материалы Междунар. науч. конф., Минск, 8–9 дек. 2011 г. / Нац. акад. наук Беларуси [и др.] ; [редкол.: А. А. Коваленя, В. В. Данилович (сопред.) и др.]. – Минск : Беларус. навука, 2012. – 767 с. 
  3. Інстытут беларускай культуры / [М. П. Касцюк і інш. ; рэд. кал.: М. А. Барысевіч (старш.) і інш.] ; Акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. – Мінск : Навука і тэхніка, 1993. – 254 с.
  4. Інстытут беларускай культуры, 1922–1928 : дак. і матэрыялы / Нац. акад. навук Беларусі [і інш.] ; [уклад.: В. У. Скалабан, М. У. Токараў ; рэдкал.: У. І. Адамушка, В. В. Даніловіч, А. А. Каваленя]. – Мінск : Беларус. навука, 2011. – 258 с.
  5. Інстытут беларускай культуры: здабыткі, значэнне, вынікі дзейнасці : матэрыялы Міжнар. круглага стала, прысвеч. 95–годдзю Ін-та беларус. культуры (Мінск, 10 ліст. 2017 г.) / Нац. акад. навук Беларусі [і інш.] ; [уклад. Л. У. Іконнікава ; гал. рэд.: А. А. Каваленя]. – Мінск : Права і эканоміка, 2017. – 114 с.
  6. Няміга, Г. Інстытут беларускай культуры – Беларуская Акадэмія навук – Акадэмія навук Беларускай ССР / Г. Няміга. – Мюнхэн : [б. в.], 1957. – 162 с. – (Досьледы й матар'ялы. Сер. 2, Рататарныя выданні ; № 63).

Перавыданні

  1. Беларуская навуковая тэрміналогія : [у 4 кн.]. – [Выд. 2-е, стэр.]. – [Мінск? : б. в.], 2010. – Кн. 1. – 787 с. 
  2. Беларуская навуковая тэрміналогія : [у 4 кн.]. – [Выд. 2-е, стэр.]. – [Мінск? : б. в.], 2010. – Кн. 2. – 832 с. 
  3. Беларуская навуковая тэрміналогія : [у 4 кн.]. – [Выд. 2-е, стэр.] – [Мінск? : б. в.], 2010. – Кн. 3. – 754 с. 
  4. Беларуская навуковая тэрміналогія : [у 4 кн.]. – [Выд. 2-е, стэр]. – [Мінск? : б. в.], 2010. – Кн. 4. – 734 с. 

Артыкулы

  1. Белозорович, В. А. Научно-организационная деятельность историков Инбелкульта (1922–1928 гг.) / В. А. Белозорович // Вес. БДПУ. Сер. 2, Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Культуралогія. – 2020. – № 4. – С. 35–39.
  2. Грамовіч, У. У. Інстытут беларускай культуры / У. У. Грамовіч, У. М. Міхнюк, І. У. Саламевіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / Беларус. энцыкл ; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 1998. – Т. 7. – С. 266–267.
  3. Ігнатовіч, П. Р. Інбелкульт у развіцці нацыянальнай навукі і культуры / П. Р. Ігнатовіч // Навуковы пошук у сферы сучаснай культуры і мастацтва : матэрыялы навук. канф. прафесар.-выклад. складу Беларус. дзярж. ун-та культуры і мастацтваў (Мінск, 22 лістап. 2018 г. і 21 лістап. 2019 г.) / М-ва культуры Рэсп. Беларусь, Беларус. дзярж. ун-т культуры і мастацтваў ; [рэдкал.: А. А. Корбут (старш.) і інш.]. – Мінск, 2020. – С. 87–91.
  4. Ігнатоўскі, У. Старонка з гісторыі культурнага будаўніцтва ў БССР / У. Ігнатоўскі // Бальшавік Беларусі. – 1928. – № 12. – С. 10–27.
  5. Інстытут беларускай культуры // Беларуская ССР : кароткая энцыкл. : [у 5 т.] / рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 1980. – Т. 3. – С. 249.
  6. Інстытут беларускай культуры // Культура Беларусі : энцыклапедыя : [у 6 т.] / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 2013. – Т. 4. – С. 198–199.
  7. Іофе, Э. Р. Першыя крокі / Эмануіл Іофе // Полымя. – 1972. – № 2. – С. 205–209.
  8. Карзенка, Г. У. Центр навуковай думкі / Г. У. Карзенка // Адукацыя і выхаванне. – 2002. – № 1. – С. 64–69.
  9. Крэнт, Д. А. Даследаванне нацыянальных меншасцей у Беларусі ў беларускай савецкай гістарыяграфіі 1920-х гг. / Д. А. Крэнт // Весн. Магілёўс. дзярж. ун-та імя А. А. Куляшова. Сер. А, Гуманітар. навукі: гісторыя, філасофія, філалогія. – 2019. – № 2. – С. 43–49.
  10. Крэнт, Д. А. Дзейнасць латышскага навукова–даследчага падраздзялення пры Інстытуце беларускай культуры і Беларускай акадэміі навук (1928–1936 гг.) / Д. А. Крэнт // Вес. Нац. акад. навук Беларусі. Сер. гуманітар. навук. – 2019. – Т. 64, № 3. – С. 312–319.
  11. Купревич, В. Ф. Институт белорусской культуры / В. Ф. Купревич // Академия наук Белорусской ССР: очерк истории и деятельности / В. Ф. Купревич. – 3-е доп. изд. – Минск, 1968. – С. 6–9.
  12. Купрэвіч, В. Ф. Вядучая навуковая ўстанова / В. Ф. Купрэвіч // Навука БССР за 50 год / Акад. навук. Беларус. ССР ; [рэдкал.: В. Ф. Купрэвіч (гал. рэд.) і інш.]. – Мінск, 1968. – С. 3–4.
  13. Михнюк, В. Н. Институт белорусской культуры / В. Н. Михнюк // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.] / редкол.: Г. П. Пашков (гл. ред.) [и др.]. – Минск, 2006. – Т. 3. – С. 752–753.
  14. Міхнюк, У. Інстытут беларускай культуры / У. Міхнюк // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / Беларус. Энцыкл. ; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 1996. – Т. 3. – С. 490–491.
  15. Наука Беларуси в XX столетии / Нац. акад. наук Беларуси; Комис. по истории науки ; редкол.: Н. А. Борисевич (пред.) [и др.]. – Минск : Белорус. наука, 2001. –1006 с. – Об Институте белорусской культуры на с. 6–9.
  16. Петриков, П. Т. Создание и основные этапы развития Академии наук БССР / П. Т. Петриков, Н. В. Токарев, О. В. Либезин // Академия наук Белорусской ССР / П. Т. Петриков, Н. В. Токарев, О. В. Либезин ; науч. ред. Н. А. Борисевич. – Минск, 1979. – С. 9–11.
  17. Петрыкаў, П. Ц. Інстытуту беларускай культуры – 70 гадоў / П. Ц. Петрыкаў // Вес. Акад. навук Беларусі. Сер. грамад. навук. – 1992. – № 5–6. – С. 52–70.
  18. Пурышева, Н. М. Инбелькульт и становление системы художественной культуры в БСССР (первая половина 20-х гг. XX в.) / М. Пурышева // Весн. Магілёўс. дзярж. ун-та імя А. А. Куляшова. Сер. А, Гуманітар. навукі: гісторыя, філасофія, філалогія. – 2013. – № 1. – С. 10–15. 
  19. Токарев, Н. В. Институт белорусской культуры / Н. В. Токарев // Национальная академия наук Беларуси : энцикл. справ. / Нац. акад. наук Беларуси ; [редкол.: В. Г. Гусаков (гл. ред.) и др.]. – Минск, 2017. – С. 176–178.
  20. Шаўчук, І. І. Аб кадравым патэнцыяле гуманітарных навук Беларусі (1919–1928) / І. І. Шаўчук // Заходні рэгіен Беларусі вачыма гісторыкаў і краязнаўцаў : зб. навук. арт. / Ін-т гісторыі НАН Беларусі, Гродзен. дзярж. ун-т імя Я. Купалы, Каф. гісторыі Беларусі ; [рэдкал.: І. П. Крэнь, У. І. Навіцкі, В. А. Белазаровіч (адк. рэд.) [і інш.]. – Гродна, 2006. – С. 376–379.
  21. Шаўчук, І. І. Арганізацыя навукі Беларусі ў пачатку 1920–х гадоў / Ігар Іванавіч Шаўчук // Беларус. гіст. часопіс. – 2006. – № 8. – С. 15–20.
  22. Шаўчук, І. І. Інстытут беларускай культуры: арганізацыйнае станаўленне і развіццё / Ігар Шаўчук, Георгій Карзенка // Наука и инновации. – 2012. – № 2. – С. 53–57. 
  23. Шаўчук, І. І. Інстытут беларускай культуры – Акадэмія навук / І. І. Шаўчук // Гуманітарныя навукі ў сацыяльнай гісторыі Беларусі (20–30-я гады XX ст.) : манаграфія / І. І. Шаўчук ; Брэсц. дзярж. ун–т імя А. С. Пушкіна. – Брэст, 2007. – С. 15–50.
  24. Шаўчук, І. І. Кадравы патэнцыял Навукова-тэрміналагічнай камісіі / І. І. Шаўчук // Вес. БДПУ. Сер. 2, Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Культуралогія. – 2018. – № 4. – С. 73–78.
  25. Шаўчук, І. І. Навукова-даследчыя падраздзяленні нацменшасцяў у Беларусі (20–30-я гады ХХ ст.) / І. І. Шаўчук // Весн. Брэсц. ун-та Сер. гуманітар. і грамад. навук. – 2007. – № 4. – С. 3–9.
  26. Шаўчук, І. Новы погляд на гісторыю стварэння Інбелкульта / Ігар Шаўчук // Наука и инновации. – 2006. – № 1. – С. 24–26.
  27. Шаўчук, І. І. Пераўтварэнне Інбелкульта ў Беларускую акадэмію навук / І. І. Шаўчук // Весн. Брэсц. ун-та. Сер. 2, Гісторыя, Эканоміка. Права. – 2010. – № 1. – С. 18–24.
  28. Шаўчук, І. І. Старонка з гісторыі навукова-арганізацыйнага будаўніцтва ў БССР / І. І. Шаўчук // Праблемы айчыннай і сусветнай гісторыі : матэрыялы навук. чытанняў : да 60-годдзя д-ра гіст. навук, праф. У.М. Міхнюка / Брэсц. дзярж. ун–т імя А. С. Пушкіна, Каф. гісторыі славян. народаў, Каф. гісторыі Беларусі ; рэдкал.: У. В. Здановіч, А. А. Савіч (адк. рэд.), І. І. Шаўчук. – Брэст, 2008. – С. 158–171.
  29. Шаўчук, І. І. Стварэнне Інстытута беларускай культуры (да 80-годдзя) / І. І. Шаўчук // Весн. Брэсц. ун-та. Сер. Філасофія. Гісторыя. Псіхалогія. Педагогіка. Літаратуразнаўства. – 2002. – № 1. – С. 24–29.

Аб некаторых вучоных, супрацоўніках Інбелкульта

Бліадуха М. Ф.

  1. Грибко, И. Л. Николай Федорович Блиодухо : основатель белорус. геологии / И. Л. Грибко // Интеллектуальная элита Беларуси : основоположники белорус. науки и высш. образования (1919–1941) / [С. В. Абламейко и др. ; под общ. ред. С. В. Абламейко ; науч. ред. О. А. Яновский] ; Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2017. – С. 115–122. 
  2. Губин, В. Н. Академик Н. Ф. Блиодухо – геолог, ученый и организатор геологического образования / В. Н. Губин // Вестн. Белорус. гос. ун-та. Сер. 2, Химия. Биология. География. – 2004. – № 1. – С. 112–113.
  3. Жизнь и деятельность академика Н. Ф. Блиодухо // Полезные ископаемые Беларуси: геология месторождений и рациональное недропользование : материалы междунар. науч.-практ. конф., посвящ. 125-летию со дня рожд. белорус. геолога, первого зав. каф. геологии Белорус. гос. ун-та, акад. Н. Ф. Блиодухо / Белорус. гос. ун-т ; отв. ред.: Э. А. Высоцкий, О. В. Лукашев. – Минск, 2003. – С. 9–22. 
  4. Колтун, Л. В. Николай Федорович Блиодухо – выдающийся белорусский геолог / Л. В. Колтун // Рэгіянальная геаграфія: праблемы развіцця і выкладання : зб. навук. арт. / Магілёўс. дзярж. ун-т імя А. А. Куляшова ; гал. рэд. М. І. Вішнеўскі. – Магілеў, 2004. – С. 252–254.
  5. Махнач, А. С. Николай Фёдорович Блиодухо – выдающийся белорусский геолог (к 90-летию со дня рождения) / А. С. Махнач, В. К. Голубцов// Вес. Акад. навук БССР. Сер. хім. навук. – 1969. – № 1. – С. 125–129.

Бузук П. А.

  1. Голуб, Е. М. Историко-лингвистическая концепция П. А. Бузука / Е. М. Голуб // Весн. Віцеб. дзярж. ун-та. – 2005. – № 4. – С. 70–75.
  2. Курцова, В. М. П. А. Бузук: спроба лінгвістычнай геаграфіі беларускай мовы / В. М. Курцова // Беларуская лінгвістыка / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа. – Мінск, 2001. – Вып. 50. – С. 3–14.
  3. Рамановіч, Я. П. А. Бузук / Я. Рамановіч, А. Юрэвіч. – Мінск : Навука і тэхніка, 1969. – 103 с.
  4. Цыхун, Г. А. Пятро Бузук і славістыка 1920-1930-х гадоў (штрыхі да навуковай біяграфіі) / Г. А. Цыхун // Выбраныя працы: беларусістыка, славістыка, арэальная лінгвістыка / Генадзь Цыхун ; [склад. М. В. Супрунчука ; рэдкал.: С. А. Важнік (навук. рэд.) і інш.] ; Беларус. дзярж. ун-т [і інш.]. – Мінск, 2012. – С. 309–312.

Воўк-Левановіч І. В.

  1. Германовіч, І. К. Воўк-Левановіч Іосіф Васільевіч / І. К. Германовіч // Беларускія мовазнаўцы : у 2 т. / І. К. Германовіч ; склад. М. Р. Прыгодзіча, І. С. Роўды. – Мінск, 2006. – Т. 1. – С. 120–130.
  2. Германовіч, І. К. І. В. Воўк-Левановіч / І. К. Германовіч // Беларускія мовазнаўцы: нарысы жыцця і навуковай дзейнасці / І. К. Германовіч. – Мінск, 1985. – С. 115–126.
  3. Германовіч, І. К. І. В. Воўк-Левановіч / І. К. Германовіч // Весн. Беларус. дзярж. ун-та. Сер. 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. Псіхалогія. – 1971. – № 1. – С. 31–36.
  4. Малюгин, О. И. И. В. Волк-Леванович и его воспоминания: штрихи к портрету лингвиста / О. И. Малюгин, А. Н. Максимчик // Журн. Белорус. гос. ун-та. История. – 2020. – № 2. – С. 59–79.
  5. Цыхун, Г. А. Язэп Воўк-Левановіч і яго ўспаміны (з гісторыі ўніверсітэцкай славістыкі) / Г. А. Цыхун // Выбраныя працы: беларусістыка, славістыка, арэальная лінгвістыка / Генадзь Цыхун ; [склад. М. В. Супрунчука ; рэдкал.: С. А. Важнік (навук. рэд.) і інш.] ; Беларус. дзярж. ун-т [і інш.]. – Мінск, 2012. – С. 313–318.

Даўгяла Д. І.

  1. Дикая, А. Основоположник белорусской археографии (к 150-летию со дня рождения Д. И. Довгялло) / А. Дикая, Н. Боровикова // Бібл. свет. – 2018. – № 6. – С. 25–27.
  2. Шумейко, М. Архивист и археограф Дмитрий Довгялло / Михаил Шумейко, Сергей Жумарь // Арх. і справаводства. – 1999. – № 1. – С. 43–51.
  3. Шумейко, М. Ф. Архивист и археограф Дмитрий Иванович Довгялло / М. Ф. Шумейко ; науч. ред. С. В. Жумарь ; Белорус. науч.-исслед. ин-т документоведения и арх. дела, Археогр. комис. – Минск : БелНИИДАД, 2002. – 164 с.

Ігнатоўскі У. М.

  1. Ігнатоўскі, У. М. Выбранае / Усевалад Ігнатоўскі ; [уклад. Г. Запартыка ; навук. рэд. І. Саверчанка]. – Мінск : Беларус. навука, 2018. – 700 с. – (Беларускі кнігазбор : БК / Ін-т літ. імя Я. Купалы Нац. акад. навук Беларусі. Серыя 2, Гістарычна-літаратурныя помнікі).
  2. Ігнатоўскі, У. М. Кароткі нарыс гісторыі Беларусі / У. М. Ігнатоўскі. – 5-е выд. – Мінск : Беларусь, 1992. – 190 с.
  3. Бригадин, П. И. Всеволод Макарович Игнатовский : нарком просвещения и первый президент Белорус. акад. наук / П. И. Бригадин // Интеллектуальная элита Беларуси : основоположники белорус. науки и высш. образования (1919–1941) / [С. В. Абламейко и др. ; под общ. ред. С. В. Абламейко ; науч. ред. О. А. Яновский] ; Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2017. – С. 62–74. 
  4. Карзенка, Г. У. Жыццё цудоўнае і трагічнае (да 125-годдзя з дня нараджэння акадэміка У. М. Ігнатоўскага) / Г. У. Карзенка // Адукацыя і выхаванне. – 2006. – № 4. – С. 74–77.
  5. Мяснікоў, А. Ф. Усевалад Ігнатоўскі (1881–1931) : жыццё, загубленае часам / Анатоль Мяснікоў // Сто асоб беларускай гісторыі : гіст. партрэты / Анатоль Мяснікоў. – 2-е выд., дапрац. – Мінск, 2009. – С. 157–160.
  6. Сегянюк, Г. В. Каб не згінула матчына мова (да 130-годдзя з дня нараджэння У. Ігнатоўскага) / Г. В. Сегянюк // Весн. Брэсц. ун-та. Сер. 3, Філалогія. Педагогіка. Псіхалогія. – 2011. – № 1. – С. 174–177.
  7. Токараў, М. У. Усевалад Ігнатоўскі і стварэнне Беларускай Акадэміі навук : да 125-годдзя з дня нарадж. вучонага / Мікалай Токараў // Беларус. гіст. часоп. – 2006. – № 4. – С. 28–34.

Каспяровіч М. І.

  1. Каспяровіч, М. І. Віцебскі краёвы слоўнік : (матар'ялы) / Мікола Касьпяровіч ; пад рэд. М. Я. Байкова і Б. І. Эпімаха-Шыпілы ; Ін-т беларус. культуры. – 3-е выд, стэрэатып. – Смаленск : Інбелкульт, 2015. – XIX, 371 с. 
  2. Васільева, Н. Б. Дзейнасць М. І. Каспяровіча (1900-1937) у галіне краязнаўчай бібліяграфіі / Н. Б. Васільева // Здабыткі : дак. помнікі на Беларусі / Нац. б-ка Беларусі ; [склад.: Л. Г. Кірухіна, Т. І. Рошчына ; рэдкал.: Л. Г. Кірухіна (гал. рэд.) і інш.]. – Мінск, 1997. – Вып. 2. – С. 20–28.
  3. Германовіч, І. К. Каспяровіч Мікалай Іванавіч / І. К. Германовіч // Беларускія мовазнаўцы : у 2 т. / І. К. Германовіч ; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча, І. С. Роўды. – Мінск, 2006. – Т. 1. – С. 190–212.
  4. Лісаў, А. Г. Краязнавец Мікалай Каспяровіч / А. Лісаў, А. Падліпскі ; Віцеб. краязн. фонд імя А. Сапунова. – Віцебск : Віцеб. абл. друк., 2000. – 48 с.
  5. Навуковая канферэнцыя, прысвечаная 100-годдзю з дня нараджэння Міколы Каспяровіча (18–19 мая 2000 г.) // Пра час «Узвышша» : матэрыялы навук. канф., узвыш. чыт. (Мінск, 1999–2002) / Беларус. дзярж. арх.-музей літ. і мастацтва, Беларус. навук.-даслед. ін-т дакументазнаўства і арх. справы ; рэдкал.: Г. В. Запартыка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 2002. – С. 51–75.

Лёсік І. Ю.

  1. Лёсік, І. Ю. Мы перш за ўсё беларусы: проза, публіцыстыка / Язэп Лёсік. – Мінск : Беларус. кнігазбор, 2004. – 70 с. 
  2. Лёсік, І. Ю. Літва-Беларусь : гіст. выведы / Язэп Лёсік. – Мінск : Тэхналогія, 2016. – 33 с.
  3. Лёсік, І. Ю. Выбраныя творы / Язэп Лёсік ; [уклад. К. Александровіча ; навук. рэд. І. Саверчанка]. – Мінск : Беларус. навука, 2019. – 572 с.
  4. Будзько, І. У. Язэп Юр’евіч Лёсік (да 120-годдзя з дня нараджэння) / І. У. Будзько // Беларуская лінгвістыка / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа. – Мінск, 2004. – Вып. 54. – С. 12–17. 
  5. Германовіч, І. К. Лёсік Язэп Юр’евіч / І. К. Германовіч // Беларускія мовазнаўцы : у 2 т. / І. К. Германовіч ; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча, І. С. Роўды. – Мінск, 2006. – Т. 2. – С. 28–39.
  6. Макаревич, В. С. Язеп Юрьевич Лёсик : автор одной из первых белорус. грамматик / В. С. Макаревич // Интеллектуальная элита Беларуси : основоположники белорус. науки и высш. образования (1919–1941) / [С. В. Абламейко и др. ; под общ. ред. С. В. Абламейко ; науч. ред. О. А. Яновский] ; Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2017. – С. 162–170. 
  7. Мяснікоў, А. Ф. З кагорты змагароў, праведнікаў, даследчыкаў / А. Ф. Мяснікоў // Вес. Нац. акад. навук Беларусі. Сер. гуманітар. навук. – 2003. – № 4 – С. 18–22.
  8. Мяснікоў, А. Ф. Язэп Лёсік (1883–1940) : выгнаннік сваёй Айчыны / Анатоль Мяснікоў // Сто асоб беларускай гісторыі : гіст. партрэты / Анатоль Мяснікоў. – 2-е выд., дапрац. – Мінск, 2009. – С. 168–171.
  9. Хвіланчук, Ю. Навуковая дзейнасць Язэпа Лёсіка ў перыяд станаўлення нацыянальнага мовазнаўства / Юлія Хвіланчук // Роднае слова. – 2014. – № 4.– С. 41–43.

Некрашэвіч С. М.

  1. Некрашэвіч, С. М. Выбраныя навуковыя працы акадэміка С. М. Некрашэвіча : да 120-годдзя з дня нарадж. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа ; навук. рэд. А. І. Падлужны. – Мінск : Беларус. навука, 2004. – 189 с.
  2. Некрашэвіч, С. М. Расійска-беларускі слоўнік / Сьцяпан Некрашэвіч, Мікола Байкоў ; [рэд. В. Булгакаў]. – 3-е выд., папраўл. – Смаленск : Інбелкульт, 2014. – 703 с. 
  3. Германовіч, І. К. Аб навуковай дзейнасці Сцяпана Міхайлавіча Некрашэвіча / І. К. Германовіч // Вес. Беларус. дзярж. ун-та. Сер. 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. Псіхалогія. – 1972. – № 3. – С. 34–40.
  4. Германовіч, І. К. Некрашэвіч Сцяпан Міхайлавіч / І. К. Германовіч // Беларускія мовазнаўцы : у 2 т. / І. К. Германовіч ; пад агул. рэд. М. Р. Прыгодзіча, І. С. Роўды. – Мінск, 2006. – Т. 2. – С. 54–67.
  5. Ершова, О. И. Степан Михайлович Некрашевич : разносторонний лингвист и организатор филолог. науки / О. И. Ершова // Интеллектуальная элита Беларуси : основоположники белорус. науки и высш. образования (1919–1941) / [С. В. Абламейко и др. ; под общ. ред. С. В. Абламейко ; науч. ред. О. А. Яновский] ; Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2017. – С. 171–180. 
  6. Жураўскі, А. І. Сцяпан Міхайлавіч Некрашэвіч (да 120-годдзя з дня нараджэння) / А. І. Жураўскі // Беларуская лінгвістыка / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа. – Мінск, 2004. – Вып. 54. – С. 3–11.
  7. Запрудскі, С. Жыццё дзеля навукі: да 120-годдзя з дня нараджэння Сцяпана Некрашэвіча / Сяргей Запрудскі // Роднае слова. – 2003. – № 5. – С. 34–36.
  8. Іофе, Э. Першы старшыня Інбелкульту / Э. Іофе // Спадчына. – 1995. – № 6. – С. 54–78.
  9. Крыўко, М. Слова пра Сцяпана Некрашэвіча / Мікалай Крыўко // Роднае слова. – 2013. – № 6. – С. 24–26.
  10. Мяснікоў, А. Ф. Сцяпан Некрашэвіч (1883–1937) : на пярэднім мовазнаўчым рубяжы… / Анатоль Мяснікоў // Сто асоб беларускай гісторыі : гіст. партрэты / Анатоль Мяснікоў. – 2-е выд., дапрац. – Мінск, 2009. – С. 176–179.
  11. Шчэрбін, В. Ён мог бы стаць беларускім Далем: пра лексікаграфічную дзейнасць Сцяпана Некрашэвіча / Вячаслаў Шчэрбін // Роднае слова. – 1995. – № 2. – С. 36–42.
  12. Шчэрбін, В. Ідэалам навукі не здрадзіў: трагічныя старонкі жыцця Сцяпана Некрашэвіча / Вячаслаў Шчэрбін // Роднае слова. – 1995. – № 4. – С. 52–58 ; № 5. – С. 45–50.
  13. Шчэрбін, В. К. Першы буйны тэарэтык беларускай лексікаграфіі / В. К. Шчэрбін // Вес. Нац. акад. навук Беларусі. Сер. гуманітар. навук. – 2003. – № 4 – С. 12–17.

Смоліч А. А.

  1. Бабарыка, Дз. Аркадзь Смоліч / Дзмітрый Бабарыка, Наталля Шакура // Земля Беларуси. – 2017. – № 3. – С. 24–29.
  2. Болатаў, А. М. Ахвяруючы сябе Бацькаўшчыне: Аркадзь Смоліч / Андрэй Болатаў, Генадзь Рыдзеўскі. – Мінск : Тэхналогія, 1999. – 60 с.
  3. Пінчук, М. М. Аркадзь Смоліч : найлепшы знаўца беларус. зямлі / Міхаіл Пінчук. – Мінск : Харвест, 2015. – 63 с.
  4. Ходин, С. Н. Аркадий Антонович Смолич : основатель отеч. геогр. науки, методики и практики преподавании географии / С. Н. Ходин // Интеллектуальная элита Беларуси : основоположники белорус. науки и высш. образования (1919–1941) / [С. В. Абламейко и др. ; под общ. ред. С. В. Абламейко ; науч. ред. О. А. Яновский] ; Белорус. гос. ун-т. – Минск, 2017. – С. 294–301. 

    Фядзюшын А. У.

  1. Федюшин, А. В. Птицы Белоруссии / А. В. Федюшин, М. С. Долбик ; ред. И. Н. Сержанин ; [АН БССР, Отд. зоологии и паразитологии]. – Минск : [Наука и техника], 1967. – 520 с.
  2. Прыгодзіч, Д. І. Анатоль Уладзіміравіч Фядзюшын – стваральнік Заалагічнага музея Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта / Д. І. Прыгодзіч // Беларус. гіст. часопіс. – 2020. – № 9. – С. 29–37.
  3. Грычык, В. В. Вучоны, педагог, метадыст: Анатоль Уладзіміравіч Фядзюшын : [1891–1972] / В. В. Грычык // Біялогія : праблемы выкл. – 2003. – № 4. – С. 101–108.
  4. Федюшин Анатолий Владимирович (11.05.1891–10.03.1972) // Ученые, прославившие Беларусь / Нац. акад. наук Беларуси ; [сост.: М. П. Ахремчик и др. ; редкол.: В. Г. Гусаков (гл. ред.) и др.]. – Минск, 2017. – С. 104–105.

Шлюбскі А. А.

  1. Шлюбскі Аляксандр Ануфрыевіч // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя : у 12 т. / Акад. навук БССР, Гал. рэд. Беларус. сав. Энцыклапедыі ; рэдкал.:П.У.Броўка [і інш.]. – Мінск, 1974. – Т. 11. – С. 339.
  2. Шлюбский Александр Онуфриевич // Витебщина архивная: история, фонды, персоналии (сер. XIX-XX вв.) / Гос. арх. Витеб. обл., Витеб. отд-ние Археогр. комис. Ком. по арх. и делопр-ву при Совете Министров Респ. Беларусь, Белорус. науч.-исслед. ин-т документоведения и арх. дела ; сост.: М. В. Пищуленок [и др.] ; науч. ред. М. Ф. Шумейко. – Мн., 2002. – С. 175.

Шчакаціхін М. М.

  1. Шчакаціхін, М. Нарысы з гісторыі беларускага мастацтва / Мікола Шчакаціхін / Т-ва беларус. мовы імя Ф. Скарыны. – Рэпр. выд. т. 1 за 1928 г. – Мінск : Навука і тэхніка, 1993. – 329 с.
  2. Высоцкая, Н. Ф.Традиции Н. Н. Щекатихина в искусствоведении Беларуси XX в. / Н. Ф. Высоцкая // Весн. Беларус. дзярж. ун-та культуры і мастацтваў. – 2011. – № 2. – С. 37–43.
  3. Высоцкая, Н. Ф. Унёсак Міколы Шчакаціхіна ў мастацтвазнаўства Беларусі : да 120-годдзя з дня нарадж. навукоўца / Надзея Высоцкая // Роднае слова. – 2016. – № 10. – С. 86–88.
  4. Габрусь, Т. Яго вуснамі гаварыла мастацкае мінулае Беларусі: да 120-годдзя Міколы Шчакаціхіна / Тамара Габрусь // Роднае слова. – 2016. – № 9. – С. 82–84.
  5. Ліс, А. С. Мікола Шчакаціхін : хараство непазнанай зямлі / Арсень Ліс. – Мінск : Навука і тэхніка, 1968. – 163 с.