Канстанцыя Антонаўна Буйло
Канстанцыя Антонаўна Буйло пакінула яскравы след у беларускай літаратуры як пачынальніца любоўнай жаночай лірыкі.
Будучая паэтэса нарадзілася 14 студзеня ў сям’і аб’ездніка графа Тышкевіча Антона і Настассі Буйло. Нягледзячы на сціплыя прыбыткі сям’і, бацька прывучаў сваіх пецярых дзяцей да чытання, да навукі. Кіраўніку сям’і ўдалося сабраць хатнюю бібліятэку, каб арганізаваць для іх пачатковае навучанне. А маці, Настасся Францаўна, па паходжанні літоўка, была строгай і рэлігійнай. Спявала ў касцёльным хоры, і дзякуючы ёй у доме ўтварыўся сапраўдны сямейны ансамбль, ігралі хто на гітары, хто на мандаліне.
У Вішневе, куды Антона Буйлу адправілі на працу аб’ездчыкам, маленькая Канстанцыя пазнаёмілася з Эміліяй Станкевіч, якая вучыла яе французскай мове, і з яе дачкой Уладкай. Уладзіслава Францаўна Станкевіч заставалася верным сябрам для Канстанцыі Буйло. Сяброўства працягвалася і пасля, калі яна стала жонкай Янкі Купалы.




Творчы шлях Канстанцыі пачаўся ў 1909 годзе, калі ў газеце “Наша ніва” быў надрукаваны верш “Лёс”. Гэта адбылося дзякуючы брату Эдуарду — менавіта ён угаварыў сястру напісаць у газету, з яе згоды падпісаў твор сваім імём — Э. Буйла, чым унёс немалую блытаніну.
Першую кнігу “Курганная кветка”, выдадзеную ў друкарні Марціна Кухты ў 1914 годзе ў Вільні, адрэдагаваў Янка Купала, а аформіў Язэп Драздовіч. Фінансавае садзейнічанне аказала княгіня Марыя Магдалена Радзвіл. Акрамя вершаў, Канстанцыя з’яўляецца аўтарам п’ес «Кветка папараці» (1914) і «Сягонняшнія і даўнейшыя» (1914, пастаўлена ў 1921).
Напярэдадні Першай сусветнай вайны Канстанцыя Буйла паехала ў Полацак, Ластоўскі, Цётка і Купала ўгаварылі яе «несці асвету сярод беларускай моладзі, стаўшы загадчыцай беларускай кнігарні». Канстанцыя працавала ў кнігарні, а калі пачалася Першая сусветная вайна, уладкавалася ў кантору Ўсерасійскага земскага звязу, якая займалася забеспячэннем войска. Менавіта там яна пазнаёмілася са сваім будучым мужам Віталём Адольфавічам Калечыцам, студэнтам Пятроўска-Разумаўскай сельскагаспадарчай акадэміі. Яны ажаніліся ў Полацку. У Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва захоўваецца сямейны альбом Калечыц, падораны ім у дзень вяселля.
Калі немцы пачалі наступаць, маладая сям’я пераехала з Полацка ў глыбь краіны. У рэвалюцыйным лютым 1918 года пад Валакаламскам, у вёсцы Назар’еве, Канстанцыя нарадзіла сына Яўгена. З 1923 года маладая сям’я жыла ў Маскве.
А ў ноч з 3 на 4 студзеня 1933 года Віталь Калечыц быў арыштаваны і прыгавораны да дзесяці гадоў зняволення. Яго абвінавацілі ў прыналежнасці да Рабоча-Сялянскай партыі, якую нібыта арганізавалі акадэмік Тулайкоў і вядомы вучоны Аляксандр Чаянаў. Калечыц трапіў у Дальлаг пад Хабараўскам. Усе адчайныя спробы Канстанцыі Антонаўны абскардзіць прысуд мужа і вярнуць яго дадому не мелі поспеху. У 50-х гадах яна атрымала пасведчанне аб смерці. Паводле яго, Калечыц памёр 31 мая 1942 года «ад паралічу сэрца». Але хутчэй за ўсё яго застрэлілі. Месца смерці і пахаванне невядома. У гэтым жа годзе трагічна загінаў Янка Купала. Яго жока Уладка і Канстанцыя жылі і перажывалі гора разам. Буйло ўспомніла, што ўпершыню ўбачыла, як людзі чарнеюць ад гора. Усе абвінавачанні супраць Калечыца былі зняты, а ён сам цалкам рэабілітаваны толькі ў 1957-м.





У пасляваенныя гады Канстанцыя Антонаўна працавала на заводзе «Аграном», а пасля стала намеснікам кіраўніка цэнтральнай арганізацыі Союзветзапрома. Адначасова працягвала пісаць, і ў 1944 годзе ўвайшла ў Саюз пісьменнікаў СССР. Неўзабаве выйшла яшчэ некалькі зборнікаў вершаў паэткі, у тым ліку “Май” і “Роднаму краю”. Асобна былі выдадзены некаторыя з папулярных твораў, а таксама з’явіліся дзіцячыя вершы.
У 1948 годзе Канстанцыя Антонаўна зноў выйшла замуж за авіяцыйнага інжынера-канструктара Барыса Ермакова. Але за ёй рушыў услед цягнік жонкі «ворага народа». У 1950 годзе пасля «Курганнага кветкі» выйшла другая кніга вершаў Канстанцыі Буйла «Рассвет».
Канстанцыя Буйла праславілася сваім вершам «Люблю наш край». Знакаміты верш быў навеяны ўспамінамі пра Вішнева. Рыгор Шырма наогул распавёў, што ўсе вершы ў зборніку «Курганная кветка» былі праспяваныя.
У 1968 годзе ёй было прысвоена званне «Заслужаны работнік культуры БССР».
Памерла паэтэса ў 1986 годзе ў Маскве, а ў 1989 годзе ўрну з яе прахам перавезлі ў Вішнева. У гонар Канстанцыі Буйла на Вішнеўскай школе ўстаноўлена памятная дошка. Школе прысвоена імя паэткі. У Мінску і Маладзечне яе імем названы вуліцы.
У Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа НАН Беларусі захоўваюцца кнігі Канстанцыі Буйло. Яны знаходзяцца ва ўніверсальнай чытальнай зале і ў Цэнтры даследаванняў старадрукаў і рукапісаў.