НАН Беларуси в СМИ

35 гадоў таму адбылася катастрофа на Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі. Старшы навуковы супрацоўнік ДНУ «Інстытута радыебіялогіі НАН Беларусі» Тамара Ласько расказала, што зараз распрацоўваюцца рэкамендацыі па выкарыстанні вернутых у абарот зямель.

Менавіта такія першыя два кірункі дзейнасці на сваім прафесійным шляху абрала для сябе малады навуковец Анастасія Таболіч — аспірантка фізічнага факультэта БДУ. 25-гадовая дзяўчына 2,5 года працуе малодшым навуковым супрацоўнікам у Інстытуце фізікі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

Днямі прадстаўнікі Міністэрства інфармацыі, Міністэрства адукацыі, Нацыянальнай акадэміі навук, Саюза пісьменнікаў Беларусі сабраліся разам, каб абмеркаваць актуальную тэму папулярызацыі чытання сярод дзяцей і падлеткаў.

У краіне за апошнія гады створана і перададзена на дзяржаўнае выпрабаванне больш за 140 новых высокапрадукцыйных экалагічна бяспечных сартоў раслін. Сярод іх — азімая яравая пшаніца, азімае яравое трыцікале, яравы ячмень, грэчка, больш за 20 новых сартоў шматгадовых траў, як злакавых, так і бабовых. Аб гэтым расказаў намеснік генеральнага дырэктара па навуковай рабоце і вытворчасці Навукова-практычнага цэнтра НАН Беларусі па земляробстве Дзмітрый Лужынскі.

У краіне за апошнія гады створана і перададзена на дзяржаўнае выпрабаванне больш за 140 новых высокапрадукцыйных экалагічна бяспечных сартоў раслін. Сярод іх — азімая яравая пшаніца, азімае яравое трыцікале, яравы ячмень, грэчка, больш за 20 новых сартоў шматгадовых траў, як злакавых, так і бабовых. Аб гэтым расказаў намеснік генеральнага дырэктара па навуковай рабоце і вытворчасці Навукова-практычнага цэнтра НАН Беларусі па земляробстве Дзмітрый ЛУЖЫНСКІ.

Цi ведалi вы, што ДНК чалавека можа расказаць пра многае? Напрыклад, пра iндывiдуальную адчувальнасць да лекавых прэпаратаў, схiльнасць да развiцця розных захворванняў, спартыўныя перспектывы, нават пра псiхаэмацыянальныя асаблiвасцi. I гэты спiс можна працягваць доўга. Загадчыца лабараторыi генетыкi чалавека Iнстытута генетыкi i цыталогii НАН Беларусi Iрма МАСЭ адзначае, што на сёння самая запатрабаваная паслуга сярод клiентаў — гэта дыягностыка па выяўленнi генетычных прычын невыношвання цяжарнасцi.

Падпiсанае Прэзiдэнтам распараджэнне «Аб дадатковых мерах па вырашэннi актуальных пытанняў жыцця-дзейнасцi насельнiцтва» ахоплiвае розныя сферы: будаўнiцтва, жыллёва-камунальную гаспадарку, транспарт, энергетыку, занятасць i сацыяльнае забеспячэнне, ахову здароўя, адукацыю i iншыя. У тым лiку распараджэнне датычыцца i развiцця дарожнай iнфраструктуры. Якая на сёння сiтуацыя ў гэтай сферы, мы даведалiся ад спецыялiстаў.

Другую чаргу археалагічнага музея пад адкрытым небам у Белавежскай пушчы плануюць адкрыць сёлета, паведамляе намеснік дырэктара па навуковай рабоце Інстытута гісторыі НАН Беларусі Вадзім Лакіза.

Сталічны Цэнтральны батанічны сад — самы буйны ў краіне па захаванні разнастайнасці флоры. Калекцыйны фонд налічвае больш за 15 тысяч узораў раслін на плошчы каля 100 гектараў. Штогод сюды наведваецца больш за 170 тысяч гасцей, аднак, як заўважае намеснік дырэктара па навуковай і інавацыйнай рабоце Цэнтральнага батанічнага сада НАН Беларусі Людміла Ганчарова, магчымасці дазваляюць гэту колькасць павялічыць у два разы без шкоды для насаджэнняў.

Дзмітрый Такальчык — навуковы супрацоўнік лабараторыі нейрафізіялогіі Інстытута фізіялогіі НАН Беларусі, займаецца вывучэннем работы мозга. А яшчэ ў маладога навукоўца ёсць цікавае хобі: дваццацівасьмігадовы хлопец малюе... дыназаўраў, арыентуючыся на сучасныя навуковыя даныя. І робіць гэта вельмі ўдала, адно з пацвярджэнняў таму — публікацыя яго работы «38 адкрытых у 2018 годзе відаў дыназаўраў» у Natіonal Geographіc (Расія).

Расiя i Беларусь створаць два касмiчныя апараты ў рамках мiжнароднай дзяржаўнай праграмы, расказаў дырэктар навукова-iнжынернага дзяржаўнага рэспублiканскага ўнiтарнага прадпрыемства «Геаiнфармацыйныя сiстэмы» Нацыянальнай акадэмii навук Беларусi, галоўны канструктар Беларускай касмiчнай сiстэмы дыстанцыйнага зандзiравання Зямлi Сяргей Залаты. Касмiчныя тэхналогii — лакаматыў для развiцця цэлага шэрагу сумежных галiн, упэўнены кiраўнiк апарата НАН Беларусi Пётр Віцязь.

Найважнейшы фактар, якi аказвае ўплыў на фармiраванне ўраджайнасцi сельскагаспадарчых культур, — гэта прымяненне комплексных мiнеральных угнаенняў. Айчынныя навукоўцы распрацавалi 84 новыя iх формы для эфектыўнага правядзення пасяўной. Пра гэта расказаў дырэктар Iнстытута глебазнаўства i аграхiмii НАН Беларусi Вiталь ЛАПА.

Айчынныя навукоўцы распрацавалi 84 новыя формы комплексных мiнеральных угнаенняў, расказаў дырэктар Iнстытута глебазнаўства i аграхiмii НАН Беларусi Вiталь Лапа. Вучонымi навукова-практычнага цэнтра НАН па механiзацыi сельскай гаспадаркi для пасяўной распрацавана i новае машыннае абсталяванне, расказаў намеснiк генеральнага дырэктара па навуковай рабоце НПЦ Мiкалай Бакач. Анамальна цёплая зiма ўнесла карэктывы ў правядзенне падкормкi азiмых рапсу i збожжавых, расказаў намеснiк генеральнага дырэктара па навуковай рабоце НПЦ НАН Беларусі па земляробстве Эрома Урбан. Цёплая зiма таксама паўплывала i на iнтэнсiўнасць развiцця хвароб на азiмых збожжавых культурах, падкрэслiў намеснiк дырэктара па навуковай рабоце Iнстытута аховы раслiн НАН Беларусi Аляксандр Жукоўскі.

Дзявяты сезон праекта «100 iдэй для Беларусi» чарговы раз пацвердзiў высокi навукова-даследчыцкi патэнцыял беларускай моладзi, яе ўменне генерыраваць прагрэсiўныя i запатрабаваныя жыццём iдэi. Высокi iнтэлект юнакоў i дзяўчат сёння робiцца асновай для далейшага росту ў самых розных сферах: ад бiятэхналогiй да робататэхнiкi.А паглядзець сапраўды было на што. Без увагi прысутных не абышлася і распрацоўка малодшага навуковага супрацоўнiка і аспiранткi Аб'яднанага iнстытута праблем iнфарматыкi Нацыянальнай акадэмii навук Беларусі Ганны Карпенка.

Дырэктар Інстытута літаратуразнаўства імя Янкі Купалы НАН Беларусі Іван Саверчанка перакананы: выхоўваць маладое пакаленне трэба на творах Кандрата Крапівы, Янкі Купалы, Якуба Коласа і іншых беларускіх творцаў, прывіваць яму цікавасць да нацыянальнай і самабытнай культуры, любоў да беларускай мовы.

Авіякасмічныя, аграпрамысловыя тэхналогіі, бія- і нанаіндустрыя, медыцына, фармацыя і медыцынская тэхніка, рацыянальнае прыродакарыстанне... Гэта і многае іншае прадставілі маладыя вучоныя Нацыянальнай акадэміі навук у сталіцы падчас конкурснага адбору для ўдзелу ў фінальным этапе праекта «100 ідэй для Беларусі». З інавацыямі выступіла больш за 40 маладых навукоўцаў.

Якія распрацоўкі маладых вучоных хутка з'явяцца ў нашым жыцці? Авіякасмічныя, аграпрамысловыя тэхналогіі, бія- і нанаіндустрыя, медыцына, фармацыя і медыцынская тэхніка, рацыянальнае прыродакарыстанне... Гэта і многае іншае прадставілі маладыя вучоныя Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў сталіцы падчас конкурснага адбору для ўдзелу ў фінальным этапе праекта «100 ідэй для Беларусі». З інавацыямі выступіла больш за 40 маладых навукоўцаў, у тым ліку прадстаўнік Інстытута біяфізікі і клетачнай інжынерыі Аксана Цімохіна, супрацоўнік Інстытута біяарганічнай хіміі Ксенія Барадзіна, супрацоўнік аддзела паразіталогіі Інстытута эксперыментальнай батанікі Наталля Шчамялёва, супрацоўнік Інстытута мяса-малочнай прамысловасці Кацярына Бяспалава.

У 2019/2020 навучальным годзе для школьных сталовак распрацавана адзінае двухтыднёвае меню, якое ўключае як традыцыйныя стравы, так і новыя прысмакі. Пра новыя распрацоўкі ў галіне дзіцячага харчавання расказала вядучы спецыяліст Навукова-практычнага цэнтра Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па харчаванні Наталля Белякова.

Да канца года ў Нацыянальнай акадэміі навук запланавана правядзенне звыш 80 мерапрыемстваў рэспубліканскага і міжнароднага ўзроўняў, расказала намеснік галоўнага вучонага сакратара Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Наталля Літвінка.

У Цэнтральным батанічным садзе НАН Беларусі ў Мінску 7 верасня пройдзе «Фестываль навукі». У мінулым годзе ѐн супаў са святкаваннем Дня горада, сѐлета ж арганізатары вырашылі не ставіць жыхароў і гасцей сталіцы перад выбарам, якой падзеі аддаць перавагу. Чым парадуе фестываль гэтым разам, распавядаюць першы намеснік старшыні Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Сяргей Чыжык, намеснік старшыні Савета маладых вучоных НАН Беларусі Станіслаў Юрэцкі і вядучы спецыяліст галоўнага ўпраўлення міжнароднага навукова-тэхнічнага супрацоўніцтва апарату НАН Аляксандр Зайцаў.

Сѐлета з пачатку года ў Інстытуце гісторыі НАН выйшлі дзве грунтоўныя працы. Адна з іх — «Славяне на тэрыторыі Беларусі ў дагістарычны перыяд». Гэта другое выданне, першае ўбачыла свет тры гады таму. У працы прадстаўлены новыя помнікі археалогіі. Падрабязна пра беларускую археалогію распавядаюць загадчыца цэнтра археалогіі і старажытнай гісторыі Беларусі Інстытута гісторыі НАН Беларусі Вольга Ляўко і намеснік дырэктара па навуковай рабоце Інстытута гісторыі Вадзім Лакіза.

Цёплыя кнігі, аграробат, самаробны 3D-прынтар, мабільны навігатар для людзей з інваліднасцю... Вось толькі некаторыя з незвычайных распрацовак, што былі прадстаўлены ў фінале конкурсу па прасоўванні маладзёжных ініцыятыў «100 ідэй для Беларусі», які ладзіцца Саюзам моладзі ўжо восьмы раз. Сярод маладых інаватараў супрацоўнік лабараторыі малочных кансерваў Інстытута мяса-малочнай прамысловасці НАН Беларусі Людміла Сакалоўская, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута біяфізікі і клетачнай інжынерыі НАН Беларусі Ганна Палешка, малодшы навуковы супрацоўнік НАН Беларусі Аляксей Бакуновіч.