Год 2018

15 июня в Центральной научной библиотеке имени Якуба Коласа НАН Беларуси состоялась презентация издания «Бегла ліска каля лесу блізка...» и книги академика НАН Беларуси Александра Ивановича Локотко «Цвета и легенды родных просторов», вышедших в издательстве «Беларуская навука».

Книга совместной работы авторского коллектива Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси, Института искусствоведения, этнографии и фольклора имени Кондрата Крапивы, Белорусской государственной академии искусств «Бегла ліска каля лесу блізка...» является очередным изданием серии «з народнапаэтычнай спадчыны», началом которой были «Прымаўкі ды прыказкі – мудрай мовы прывязкі» (2017).

Издание получилось таким же динамичным и привлекательным, как и предыдущее. В нем сохранилась и преемственность в оформлении: собраны загадки с самыми яркими образами с переводом на китайский и английский языки. Однако появились и отличительные особенности. Так, помимо белорусских загадок в сборник включены их аналоги в русском, украинском и польском фольклоре.

Книга богато иллюстрирована оригинальными художественными произведениями, выполненными художниками Белорусской государственной академии искусств.

В начале мероприятия вниманию зрителей был предложен презентационный ролик, благодаря которому гости смогли ознакомиться с содержанием книги, получили возможность убедиться, что мир загадок способен привлекать не только детей, но и взрослых читателей своей неповторимостью, фантастичностью и даже сюрреалистичностью.

Директор Центра исследований белорусского культуры, языка и литературы НАН Беларуси академик А. И. Лакотко представил авторский коллектив издания. Для воплощения интересных метафорических загадочных образов в работе приняли участие 22 художника. Ученый поделился планами выхода в свет в ближайшее время нового фольклорного материала: белорусских сказок, легенд, преданий с переводом на китайский язык. Александр Иванович рассказал, что такой обмен «народными мудростями» – продолжение серии «з народнапаэтычнай спадчыны» –результат переговоров с китайскими коллегами во время работы Первого философского конгресса, который состоялся в прошлом году.

Он отметил, что подобные жанры способствуют развитию творческой фантазии, помогают увидеть необычное в обычном, заново сделать открытия в будничных вещах и каждую минуту удивляться неповторимости даже самой малой частицы окружающей среды, получать от этого радость и наслаждение.

В своем выступлении руководитель Аппарата управления НАН Беларуси, академик Петр Александрович Витязь дал высокую оценку работе ученых-исследователей – авторов издания «Бегла ліска каля лесу блізка...», выразил слова восхищения лично в адрес автора еще одной презентуемой книги «Цвета и легенды родных просторов» – Александра Ивановича Локотко.

Книга А. И. Локотко – это результат многолетней творческой работы. Она включает около 200 произведений акварельной живописи и графики, отражающие природный колорит регионов и локальных районов Беларуси, живописные черты деревень, поселков, городов, памятников архитектуры. В работах художника присутствует и новая авторская научная интерпретация так называемого «духа места», то есть среды бытности, его природных и рукотворных объектов, что отражено в аналитических текстах. Идея о множестве пространств (мифологического, философского, жилого) раскрывает творческую, поэтическую суть духовных представлений народа о природе и среде бытности.

В представленном видеоролике, который сотрудники библиотеки посвятили художественным работам А. И. Локотко, гости смогли увидеть большую часть материала книги, богато иллюстрированную акварельными и графическими работами автора.

Александр Иванович поделился воспоминаниями детства, рассказал в каком окружении он жил и воспитывался, что вдохновило его на творческую работу, кто повлиял на выбор жизненного и профессионального пути ученого и художника, историка и архитектора.

К презентации подготовлена выставка изданий Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси, посвященных белорусским этнографии и фольклористике, устному народному творчеству, истории изучения белорусских сказок, пословиц, поговорок, легенд, мифов, обрядовых песен и т.д. Один из разделов выставки посвящен деятельности известного ученого, исследователя культуры и быта белорусского народа, историко-культурных ландшафтов, архитектуры Беларуси, талантливого и творческого человека – А. И. Локотко.

Поздравительные слова и слова благодарности в этот день звучали почти от всех присутствующих в зале. Не стало исключением выступление главного редактора издательского дома «Беларуская навука» Александра Михайловича Дудика, который назвал книги «теплыми, уютными и настоящими», которые хочется листать, и которые приятно держать в руках.

К пожеланиям авторскому коллективу новых научных и творческих успехов присоединяется и Центральная научная библиотека имени Якуба Коласа НАН Беларуси. Ждем новые интересные издания, чтобы иметь возможность презентовать их в уютном зале библиотеки.

Значная імпрэза адбылася днямі ў Цэнтральнай навуковай бібліятэцы НАН Беларусі – прэзентацыя новых навуковых выданняў, прысвечаных гісторыі культуры Беларусі ад эпохі сярэднявечча да нашых дзён.

Гэта прэзентацыя чатырохтомнага фундаментальнага выдання «Нарысы гісторыі культуры Беларусі» – шматгадовай працы прадстаўнікоў акадэмічнай навукі (вучоных Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы) разам з вузаўскай. Усяго ў рабоце над ім прынялі ўдзел больш за 50 аўтараў Навуковы рэдактар – акадэмік НАН Беларусі А.І. Лакотка. Навуковае выданне выйшла ў свет у выдавецкім доме «Беларуская навука». А таксама прэзентацыя кнігі «Беларускі касцюм» – абагульняючай працы этнолагаў В.М. Бялявінай і Л.В. Ракавай, надрукаванай выдавецтвам «Беларусь».

Сярод пераможцаў нацыянальнага конкурсу «Мастацтва кнігі», ушанавання якіх адбылося ў рамках ХХV Мінскай міжнароднай кніжнай выставы-кірмашу, навуковае выданне «Нарысы гісторыі культуры Беларусі» ў чатырох тамах удастоена дыплома пераможца і памятнага знака-сімвала «Малы залаты фаліянт» у намінацыі «Духоўнасць». Кніга «Беларускі касцюм» атрымала дыплом І ступені.

Гасцямі і ўдзельнікамі імпрэзы сталі галоўны вучоны сакратар НАН Беларусі Кільчэўскі Аляксандр Уладзіміравіч, дырэктар Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры (ЦДБКМіЛ НАНБ) Лакотка Аляксандр Іванавіч, дырэктар Цэнтральнай навуковай бібліятэцы НАН Беларусі Груша Аляксандр Іванавіч, дырэктар выдавецтва «Беларуская навука» Сташкевіч Аляксандр Іосіфавіч, галоўны рэдактар Кісялёў Георгій Канстанцінавіч, загадчык кафедры беларускай музыкі Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі Дадзіёмава Вольга Уладзіміраўна, загадчык аддзела музычнага мастацтва ЦДБКМіЛ НАНБ Юўчанка Надзея Аляксандраўна, загадчык кафедры этналогіі, музеялогіі і гісторыі мастацтваў БДУ Навагродскі Тадэуш Антонавіч, загадчык аддзела старажытнабеларускай культуры ЦДБКМіЛ НАНБ Лазука Барыс Андрэявіч, загадчык аддзела экранных мастацтваў ЦДБКМіЛ НАНБ Карпілава Антаніна Аляксееўна, дырэктар Выдавецтва «Беларусь» Пешын Сяргей Уладзіміравіч, вядучы навуковы супрацоўнік аддзела народазнаўства ЦДБКМіЛ НАНБ Ракава Любоў Васільеўна, старшы навуковы супрацоўнік аддзела народазнаўства ЦДБКМіЛ НАНБ Бялявіна Валянціна Мікалаеўна, вядучы навуковы супрацоўнік аддзела народазнаўства ЦДБКМіЛ НАНБ Шарая Вольга Мікалаеўна, загадчык аддзела тэатральнага мастацтва ЦДБКМіЛ НАНБ Ярмалінская Вераніка Мікалаеўна і інш.

У рамках прэзентацыі адбылося адкрыццё кніжнай выставы, прысвечанай гісторыі беларускага касцюма, жаночага і мужчынскага, развіццю ткацтва, вышыўкі і іншым прыкладам мастацкага аздаблення аддзення. Госці мелі магчымасць азнаёміцца з апошнімі і найбольш цікавымі выданнямі Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, прысвечанымі пытанням беларускай традыцыйнай культуры, сялянскай і гарадской, духоўнай культуры беларусаў.

У Міжнародны дзень роднай мовы 21 лютага Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа НАН Беларусі арганізавала культурна-адукацыйную імпрэзу “Скарбы жыцця Максіма Гарэцкага” для вучняў 8–10‑х класаў, прымеркаваную да 125-годдзя з дня нараджэння класіка беларускай літаратуры, драматурга, публіцыста, вучонага, педагога Максіма Гарэцкага (1893–1938).

Для юных чытачоў была арганізавана выстава кніг і рукапісаў Максіма Гарэцкага з фондаў ЦНБ НАН Беларусі, падрыхтавана цікавая пазнавальная праграма.

Любоў да беларускай мовы і беларускай песні здаўна захоўваецца ў сям’і Гарэцкіх. Дэманструючы зборнік М. Гарэцкага і А. Ягорава “Народныя песні” (выданне Інстытута беларускай культуры) Радзім Гаўрылавіч не абмежаваўся цікавым аповедам пра запіс песен, а нават праспяваў адну з вядомых мелодый, якую ўсе змаглі адгадаць.

Вялікі інтарэс у ўдзельнікаў імпрэзы выклікала выстава, на якой дэманстраваліся дакументы з асабістага архіва Максіма Гарэцкага. Дакументы гэтага архіва, якія на працягу 1970‑х гадоў перадавала ў ЦНБ НАН Беларусі дачка пісьменніка Галіна Максімаўна, сёння зберагаюцца ў аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў.

Госці святочнай літаратурнай сустрэчы атрымалі магчымасць уласнымі вачыма ўбачыць рукапісы твораў М. Гарэцкага (“Камароўская хроніка”, “Віленскія камунары”, “Скарбы жыцця” і інш.), малавядомыя фотаздымкі пісьменніка, узоры яго перапіскі з роднымі і іншыя дакументы, якія адносяцца да біяграфіі класіка беларускай літаратуры.

Школьнікаў вельмі зацікавілі расказы арганізатараў выставы пра сям’ю М. Гарэцкага, пра лепшых прадстаўнікоў гэтага слаўнага ў Беларусі роду. Таму іх асаблівую ўвагу прыцягвалі стэнды экспазіцыі, прысвечаныя жонцы пісьменніка, аўтару шматлікіх кніг для дзяцей Леаніле Чарняўскай-Гарэцкай. Крануў юнакоў і дзяўчат лёс сына М. Гарэцкага Леаніда, які загінуў у баях пад Ленінградам у 1944 годзе. Яго лісты з фронту таксама дэманстраваліся на выставе і карысталіся ўвагай вучняў.

Звяртаючыся да творчай спадчыны пісьменніка Максіма Гарэцкага, нельга было абмінуць яго працы, як тэарэтыка і даследчыка беларускай літаратуры, беларускай мовы, песеннага фальклору.

Як вядома, М. Гарэцкі выкладаў беларускую мову і літаратуру на рабфаку БДУ, у Камуністычным універсітэце Беларусі, Мінскім ветэрынарным тэхнікуме, Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі, вёў даследчую работу ў Інбелкульце і АН Беларусі. Вынікамі гэтай плённай працы сталі кнігі, падручнікі, слоўнікі, якія захоўваюцца і ў фондах ЦНБ НАН Беларусі.

Вучні з вялікай зацікаўленнасцю гарталі складзеныя М. Гарэцкім “Гісторыю беларускай літаратуры” 1921, 1924 і 1926 гадоў выдання і “Хрэстаматыю беларускай літаратуры” 1923 года выдання, спрабавалі свае сілы ў невялікіх лінгвістычных і тэксталагічных даследаваннях.

Імправізаваны ўрок беларускай літаратуры завяршыўся захапляльнай экспрэс-віктарынай, пад час якой вучні адказвалі на розныя пытанні аб жыцці і творчасці Максіма Гарэцкага – пісьменніка, вучонага, педагога, чалавека, улюблёнага ў родную мову.