Год 2012

21 марта 2012 г. в информационно-выставочном центре Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси состоялась презентация первого тома издания “Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы XVIII–пачатку XXI ст.”, вышедшего в «Издательском доме “Беларуская навука”» в 2011 г.

На мероприятии присутствовали директор Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси Наталья Берёзкина, академик–секретарь Отделения гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси Александр Коваленя, директор Института истории НАН Беларуси Вячеслав Данилович, академик НАН Беларуси Михаил Костюк, декан исторического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка Николай Забавский, заместитель директора «Издательского дома “Беларуская навука”» Станислав Ничипорович, сотрудники НАН Беларуси, преподаватели минских вузов, студенты, представители библиотек, СМИ.

Презентация началась с демонстрации фильма “Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы XVIII–пачатку XXI ст.”, подготовленного сотрудниками отделов социокультурной и информационной деятельности и редких книг и рукописей библиотеки, а также сотрудниками Института истории НАН Беларуси.

Заведующая сектором книговедения отдела редких книг и рукописей Елена Титовец ознакомила присутствующих с экспозицией выставки “Беларуская дзяржаўнасць: старонкі гісторыі (канец XVIII–першая палова XX ст.)”, обратила внимание на самые ранние издания, такие как “Обозрение Российской империи в нынешнем ею новоустроенном состоянии” (СПб., 1790), мемуары сенатора–воеводы Королевства Польского Леона Дембовского (СПб., 1898) о событиях конца XVIII в.–1831 г. и другие.

Академик–секретарь Отделения гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси доктор исторических наук Александр Коваленя отметил, что презентуемая книга “Беларуская дзяржаўнасць: старонкі гісторыі (канец XVIII–першая палова XX ст.)”–фундаментальное издание, вобравшее в себя наработки предшествовавших поколений исследователей и современный научный анализ событий прошлого. От имени Председателя Президиума НАН Беларуси Анатолия Русецкого он поздравил авторский коллектив, «Издательский дом “Беларуская навука”» с выходом уникального издания.

Директор Института истории НАН Беларуси кандидат исторических наук Вячеслав Данилович рассказал о координирующей деятельности Центра истории индустриального общества, отдела истории белорусской государственности при создании книги. Особенностью издания, на взгляд Вячеслава Даниловича, является собственно белорусский взгляд на события прошлого, высказанный в книге современными учеными.

Академик НАН Беларуси, доктор исторических наук Михаил Костюк подчеркнул, что издание книги “Беларуская дзяржаўнасць: старонкі гісторыі (канец XVIII–першая палова XX ст.)” – знаковое событие, отметил ценность документов, представленных на выставке, как источников для создания книги.

Руководитель Центра истории индустриального общества Института истории НАН Беларуси кандидат исторических наук Николай Смехович заострил внимание на том, что в работе над книгой принимали участие ученые из разных учреждений, имеющие свой взгляд на отдельные проблемы исторической науки, однако им удалось объединиться, создать команду единомышленников и справиться с поставленной задачей. Он поблагодарил всех авторов, особенно молодых ученых, которые внесли свой вклад и сказали свое слово в отечественной науке.

Заведующая отделом истории белорусской государственности Института истории НАН Беларуси кандидат исторических наук Валентина Яновская в своем выступлении рассказала о еще одном издании, вышедшем в 2011 г. в «Издательском доме “Беларуская навука”» – “На шляху станаўлення беларускай нацыі: гістарыяграфічныя здабыткі і праблемы”, обратила внимание на отдельные научные проблемы и особенности их решения в данном издании.

Декан исторического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка доктор исторических наук Николай Забавский и заведующий кафедрой славянской истории и методологии исторической науки доктор исторических наук Анатолий Житко поделились воспоминаниями о совместной с учеными НАН Беларуси работе по созданию книги, отметили, что Институт истории НАН Беларуси по-прежнему остается центром отечественной исторической науки.

Главный редактор «Издательского дома “Беларуская навука”» Георгий Киселев сообщил присутствующим об интересе, проявленном к книге “Беларуская дзяржаўнасць: старонкі гісторыі (канец XVIII–першая палова XX ст.)” на Минской книжной выставке-ярмарке 2012 г., выразил надежду, что следующий том будет так же интересен читателям.

Студентка 5‑го курса исторического факультета Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка Кристина Таранович рассказала об обсуждении книги “Беларуская дзяржаўнасць: старонкі гісторыі (канец XVIII–першая палова XX ст.)” на заседании студенческого научного товарищества Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка, отметила ее высокую научную ценность и признание в студенческой научной среде.

Профессор кафедры политологии Белорусского государственного педагогического университета имени Максима Танка, доктор исторических наук Эммануил Иоффе, заведующий кафедрой отечественной истории и мировой культуры Минского государственного лингвистического университета Сергей Новиков поздравили коллег с выходом фундаментального издания, отметили, что тема белорусской государственности – одна из самых сложных, тем не менее, коллектив авторов справился с этой задачей и смог привнести в отечественную науку некоторые новые факты и выводы.

Академик–секретарь Отделения гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси доктор исторических наук Александр Коваленя поблагодарил директора ЦНБ НАН Беларуси и коллектив библиотеки за организацию мероприятия.

В рамках “Года книги” 23 февраля 2012 г. в Центральной научной библиотеке имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси состоялось выездное заседание библиофильского клуба г. Минска «AD LIBRUM», которое было посвящено мемориальному кабинету и библиотеке Петра Глебки. На нем присутствовали писатель Анатолий Валаханович, литературовед Анатолий Воробей, художник Николай Купава, священник униатской церкви Леонид Акалович, хозяйка Книжного салона Алла Змиёва, представители крупнейших библиотек, библиофилы, представители СМИ.

К мероприятию был подготовлен буклет, отпечатанный тиражом 25 экземпляров, с информацией о мемориальном кабинете Петра Глебки.

Участники мероприятия ознакомились с выставкой “З кнігазбору Пятра Глебкі”, подготовленной сотрудниками отдела редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси. Младший научный сотрудник Ольга Губанова рассказала об изданиях репрессированных писателей, научный сотрудник Инна Мурашова — об экземплярах с дарственными надписями известных деятелей культуры, научный сотрудник Елена Денисенко продемонстрировала библиофильские издания конца XIX–начала XX в., хранящиеся в коллекции писателя.

Участники заседания посетили мемориальный кабинет Петра Глебки. С неподдельным интересом они ознакомились с обстановкой и книжной коллекцией писателя. Заведующий отделом Александр Стефанович рассказал о наиболее интересных экземплярах этой коллекции.

Воспоминаниями о том, как создавался экслибрис коллекции Петра Глебки, поделился его автор, художник Николай Купава. Научный сотрудник Виктор Свёкла продемонстрировал экслибрисы Петра Глебки работы других авторов (Анатолия Тычины, Евгения Красовского, Евгения Тихановича) из архива писателя, хранящегося в Центральной научной библиотеке имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси.

Анатолий Акалович подарил отделу редких книг и рукописей издания конца XIX–начала XX в.

Члены библиофильского клуба обменялись впечатлениями, обсудили дальнейшие планы.

21 февраля 2012 г. в рамках Международного дня родного языка в Центральной научной библиотеке имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси состоялась акция «Мова продкаў маіх і нашчадкаў маіх — беларуская родная мова».

Мероприятие было посвящено Году книги и Международному дню родного языка. В рамках акции прошли литературные чтения произведений Янки Купалы и Якуба Коласа, цель которых заключалась в привлечении внимания общества к поэзии и, в частности, к творчеству белорусских классиков. Чтения стартовали накануне акции во время организованного Отделением гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси круглого стола «Нам засталася спадчына (да 130–годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы)».

15 лютага 2012 года ў Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі адбылося пасяджэнне круглага стала “Нам засталася спадчына” (да 130-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы) з удзелам вядомых даследчыкаў, гісторыкаў, літаратуразнаўцаў Адзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі, рэдактараў часопісаў “Полымя”, “Нёман”, газеты “Звязда”. На пасяджэнні разглядаліся пытанні актуальнасці для сённяшняга дня творчасці Янкі Купалы – адной з самых яркіх і вечных старонак беларускай літаратуры. Навукоўцы дзяліліся цікавымі фактамі з жыцця і творчасці Янкі Купалы, уносілі прапановы наконт выяўлення цікавасці беларусаў, асабліва моладзі, да беларускай класікі і наогул да чытання твораў на беларускай мове.

У рабоце круглага стала прынялі ўдзел акадэмік-сакратар Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі А.А. Каваленя, дырэктар Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадеэміі навук Беларусі Н.Ю. Бярозкіна, акадэмік НАН Беларусі М.П. Касцюк, член-карэспандэнт НАН Беларусі М.І. Мушынскі, член-карэспандэнт НАН Беларусі С.С. Лаўшук і інш.

Цэнтральнай навуковай бібліятэкай імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі была падрыхтавана выстава “Нам засталася спадчына”. На ёй прадстаўлены прыжыццёвыя выданні твораў, у тым ліку першыя зборнікі Янкі Купалы “Жалейка” (1908), “Huślar” (1910), асобна выдадзеныя паэмы, драматургічныя творы, сярод якіх знакамітыя “Адвечная песьня” (1910), “Паўлінка” (2‑е выд., 1927), “Раскіданае гняздо” (1919) і іншыя. Адно з цэнтральных месцаў у экспазіцыі займае першы збор твораў славутага беларускага паэта, драматурга, публіцыста, выдадзены ў 6 тамах на працягу 1925–1932 гг.

На выставе таксама прадстаўлены шматлікія пераклады твораў Янкі Купалы на іншыя мовы. Цікавым прадстаўляецца выданне “А хто там ідзе?” (1983), у якім адпаведны верш Янкі Купалы перакладзены на 87 моў свету. У гэтым раздзеле выставы экспануецца першы зборнік перакладаў вершаў паэта на рускую мову “Избранные произведения в переводах русских поэтов» (1919).

Асобным раздзелам выступае сучаснае вывучэнне спадчыны Янкі Купалы, аўтарскія даследаванні і шматлікія матэрыялы навуковых канферэнцый.

Поўны спіс выданняў, якія экспануюцца на выставе, прадстаўлен у буклеце.

Удзельнікам сустрэчы быў прапанаваны відэафільм “Духоўны прарок і зямны чалавек”, які падрыхтавалі супрацоўнікі бібліятэкі.

Аляксандр Аляксандравіч Каваленя, адкрываючы “круглы стол”, адзначыў, што ў кожнага чалавека – свой Янка Купала. Хтосьці пасціг яго праз школьны курс, іншыя прафесійна займаюцца яго творчасцю. Ён падзяліўся першым асабістым знаёмствам з Янкам Купалам праз Буквар, у якім быў надрукаваны верш “Хлопчык і лётчык”, а таксама ўспамінамі аб сваёй працы ў архіве, дзе вывучаў дакументы 1942 года аб жыцці песняра. А. Каваленя заўважыў, што сярод плеяды слынных сыноў Беларусі Янка Купала лічыцца крамянём.

Нам Купала сказаў, думна гледзячы ў свет:
— Беражыце свой край, мову матчыну!
І прымаю душой песняра запавет,
Берагу, прымнажаючы спадчыну.

Тэма, якую прапанаваў галоўны рэдактар газеты “Звязда” Аляксандр Мікалаевіч Карлюкевіч, – “Янка Купала і Кітай”. Ён паведаміў пра цікавыя факты аб тым, што, напрыклад, першы зборнік Янкі Купалы “Жалейка” быў выдадзены ў Кітаі ў 1946 годзе, пазней выдаваліся творы беларускага песняра на кітайскай мове ў 1953 г., 1957 г. і г. д. Гэта работа працягваецца і ў наш час. Павінен выйсці зборнік твораў Янкі Купалы на кітайскай мове і ў бягучым годзе.

Загадчык сектара Інстытута гісторыі НАН Беларусі Андрэй Уладзіміравіч Унучак расказаў пра радавод Янкі Купалы, пра значэнне псеўданіма беларускага песняра. Асвятліў пытанне аб тым, як Янка Купала стаў пісаць па-беларуску.

Намеснік дырэктара па навуковай працы Інстытута мовы і літаратуры імя Я. Коласа і Я. Купалы Сяргей Лявонцьевіч Гаранін адзначыў, што актуалізацыя творчасці Янкі Купалы – задача грамадскасці. Ён прывёў прыклад праектаў, якія ладзяцца ў іншых краінах – у Расіі, Францыі, Англіі. У прыватнасці С. Гаранін супыніўся на праекце “Імя Расіі”, які заключаецца ў стварэнні дакументальных фільмаў аб выдатных постацях расійскай гісторыі – царах, палкаводцах, дзеячах культуры, навукі і г. д. Выкарыстоўваючы падобныя прыклады, адзначыў вучоны, можна прэзентаваць беларускіх дзеячоў, запрашаючы да супрацоўніцтва сцэнарыстаў, рэжысёраў, акцёраў.

Член-карэспандэнт НАН Беларусі Міхаіл Іосіфавіч Мушынскі расказаў аб сваёй працы навуковага кіраўніка над поўным зборнікам твораў Янкі Купалы. Прапанаваў стварыць у Інстытуце мовы і літаратуры НАН Беларусі аддзел Янкі Купалы і Якуба Коласа.

Акадэмік НАН Беларусі Міхаіл Паўлавіч Касцюк паведаміў аб некаторых фактах з жыцця Янкі Купалы, якія датуюцца 1942‑м годам.

Загадчык аддзела Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі Вераніка Мікалаеўна Ярмалінская адзначыла значэнне Янкі Купалы для тэатра. П’есы, якія ставяцца паводле твораў песняра (“Паўлінка”, “Прымакі”, “Раскіданае гняздо”), карыстаюцца вялікай папулярнасцю сярод гледачоў. В. Ярмалінская расказала цікавую гісторыю аб прам’еры “Паўлінкі” ў выкананні тэатра імя Янкі Купалы, якая адбылася ў Томску падчас вайны, у 1944 г. Гэтая п’еса з поспехам ідзе да нашага часу.

Падводзячы вынікі работы “круглага стала”, А.А. Каваленя агучыў тыя пытанні, якія пастаюць перад вучонымі, літаратуразнаўцамі ў справе захавання творчай спадчыны Я. Купалы дзеля наступных пакаленняў.

Акадэмік-сакратар Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі выразіў шчырую падзяку супрацоўнікам бібліятэкі за актыўны ўдзел у арганізацыі круглага стала.