НАН Беларуси в СМИ

11 сакавіка на базе СШ №168 г. Мінска адбыўся II адкрыты конкурс беларускага народнага спеўнага і музычна-інструментальнага выканальніцтва "Згукі мінуўшчыны". У раду экспертаў конкурсу ўвайшлі і супрацоўнікі Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі: малодшы навуковы супрацоўнік аддзела музычнага мастацтва і этнамузыкалогіі Таццяна Канстанцінава і навуковы супрацоўнік сектара этналінгвістыкі і фальклору Алена Боганева.

Гісторыкі ведаюць: для таго каб у ходзе раскопак знайсці сапраўды ўнікальную рэч, часам трэба арганізаваць некалькі экспедыцый. А бывае, што ўдача раптам усміхнецца неспадзявана. На тэрыторыі Верхняга замка ў Полацку поплеч з будаўнікамі, якія добраўпарадкоўваюць будучы кадэцкі гарадок, амаль кругласутачна працуюць і археолагі. Штодня база старажытных экспанатаў папаўняецца новымі рэчамі. Падрабязна распавядаюць кандыдат гістарычных навук Ігар Магалінскі, загадчык цэнтра археалогіі і старажытнай гісторыі Беларусі Інстытута гісторыі НАН Белрусі Вольга Ляўко, кандыдат гістарычных навук Віктар Чараўко.

Эксперымент па вырошчванні цыбулі з насення будзе праходзіць у 28 сельскіх школах трох абласцей краіны даверасня 2020 года. Як адзначае загадчык аддзела холадаўстойлівых культур Інстытута агародніцтва НАН Беларусі Мікалай Купрэенка, з насення цыбулю вырошчваць больш проста і выгадна. Праект будзе праводзіцца пад навуковым кіраўніцтвам Гомельскага дзяржаўнага абласнога эколага-біялагічнага центра дзяцей і моладзі, Інстытута агародніцтва НАН Беларусі, Інстытута абароны раслін НАН Беларусі.

36,7 %респондентов слушают радио не более одного часа в день, а 31,4 % слушают радио более четырех часов в день.

По данным Института социологии НАН Беларуси, свыше трети опрошенных (36,7 %) слушают радио не более одного часа в день, практически каждый пятый (19,8 %) проводит за прослушиванием радиопередач от одного до двух часов в день, каждый десятый (12,1 %) - от двух до четырех часов, около трети респондентов (31,4 %) слушают радио более четырех часов в день.

Пчеловоды Минщины сталкиваются с проблемой массовой гибели пчел от новых болезней, крайне опасных пестицидов и аномалий климата. Ученые лаборатории пчеловодства в агрогородке Самохваловичи Минского района видят выход. Они разработали уникальный проект, который поможет возродить историческую популяцию местной пчелы, а также позволит развивать пасеки в радиационных зонах. Как избавить пчеловодов от потерь и минимизировать угрозы для экосистемы, рассказал заведующий лабораторией пчеловодства Института плодоводства НАН Беларуси Дмитрий Рахматулин.

Более 30% белорусов слушают радио более четырех часов в день, сообщает БЕЛТА со ссылкой на данные Института социологии НАН Беларуси.

У Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адкрылася выстаўка рарытэтаў з Беларусі і Латвіі. Упершыню шырокай публіцы прадставілі спіс Статута ВКЛ 1588 года ў перакладзе на нямецкую мову пачатку ХVІІІ стагоддзя са збору адной з найстарэйшых бібліятэк Еўропы — Акадэмічнай бібліятэкі Латвійскага ўніверсітэта. Дарэчы, даведаліся пра кнігу амаль выпадкова, калі навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Алег Дзярновіч чатыры гады таму ўбачыў гэтае выданне ў каталогу Акадэмічнай бібліятэкі Латвійскага ўніверсітэта.

Найбольш значным святам у сакавіцкім веснавым календары Гарадоччыны з’яўляюцца Саракі, якія адзначаліся, па словах мясцовых інфарматараў, 22 сакавіка. Сэнс гэтай веснавой дзеі вяскоўцы звязвалі з прылётам сарака птушак. Пра веснавыя традыцыі беларусаў распавядае навуковы супрацоўнік Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Таццяна Цяпкова.

Проблемы в сфере ЖКХ обсуждали во время съёмок программы «В обстановке мира».

Нацыянальная акадэмія навук выступіла ініцыятарам Усебеларускай акцыі па стварэнні "Народнага летапісу Вялікай Айчыннай вайны". 13 сакавіка ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі адбыўся круглы стол, прысвечаны прэзентацыі гэтай акцыі. Арганізатары адзначаюць: увекавечанне і захаванне памяці аб апошняй вайне ў нашай краіне ўзведзена ў ранг дзяржаўнай палітыкі і ідэалогіі. Як нагадаў акадэмік-сакратар аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі Аляксандр Каваленя, за пасляваенныя гады створана больш за 12 тысяч навуковых прац па тэме гісторыі вайны.

Как решить проблему роста коммунальных отходов, обсуждали в программе «В обстановке мира».

Солнце поднимается с каждым днем все выше. В полдень на солнечной стороне деревьев в безветренных местах кора нагревается до плюсовых температур, а ночью порой охлаждается до минусовых. Именно в этих резких перепадах и таится опасность.

Во все годы существования нашей столицы весенние разливы тихой Свислочи причиняли горожанам массу неудобств. Селиться минчане предпочитали на возвышенностях, в низинах же обустраивали дома бедняки. Например, прибрежная часть нынешней улицы Зыбицкой не считалась престижной, рассказывают археологи Национальной академии наук Беларуси. Как освещали газеты это ежегодное событие в разные годы?

Зразумець дух і душу асноўных законаў, па якіх мы жывём сёння, дае магчымасць выстаўка "Правобраз еўрапейскай канстытуцыі", якая адкрылася ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі. Сярод галоўных экспанатаў - спіс Статута ВКЛ у перакладзе на нямецкую мову 1632 года. У навуковы ўжытак гэты рарытэт увёў старшы навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі НАН Беларусі Алег Дзярновіч.

Значная падзея ў культурным і навуковым жыцці краіны - I Рэспубліканскі краязнаўчы форум - прайшоў на пляцоўках Нацыянальнага гістарычнага музея Рэспублікі Беларусь. У сучасных умовах існавання грамадства краязнаўству павінна адводзіцца надзвычай важная роля, адзначыў падчас пленарнага паседжання дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра дасладаванняў беларускай кульутры, мовы і літаратуры НАН Беларусі Ігар Капылоў.

12-13 сакавіка адбыўся I Рэспубліканскі краязнаўчы форум Беларусі. З прывітальным словам да ўдзельнікаў звярнуўся ў тым ліку член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Ігар Марзалюк. З дакладамі выступілі дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі Ігар Капылоў, дырэктар Інстытута гісторыі НАН Беларусі Вячаслаў Даніловіч і інш.

Першы краязнаўчы форум Беларусі ўпершыню прайшоў у такім шырокім фармаце і пры падтрымцы дзяржаўных органаў і ўстаноў - міністэрства інфармацыі, культуры і адукацыі, Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. З грунтоўным дакладам на форуме выступіў старшыня ГА "Беларускі фонд культуры" Тадэуш Стружэцкі.

Кто бы мог подумать еще в конце прошлого года, что нынешний глобальный мир будет трещать по швам. Паника на волне распространения коронавируса обрушила рынки и закрыла границы. Нефть торгуется на отметке в 30 долларов за баррель и даже ниже. Основные нефтедобывающие страны и не планируют договариваться, сделав ставку на нефтяные войны и попытки переделить рынок. Как рассматривать все эти события: по отдельности или как пазлы одной большой картины, сюжет которой пока неочевиден? И какова она, новая реальность, которая ждет нас за горизонтом?

О народной деревенской медицине рассказывает завотделом фольклористики и культуры славянских народов Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы Национальной академии наук Беларуси Татьяна Володина.

28 лютага 2020 года ў беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў адбыліся XII Няфёдаўскія чытанні "Беларускае мастацтва: гісторыя і сучаснасць". З дакладам "Уладзімір Няфёд і ранняя творчасць Андрэя Макаёнка" выступіў член-карэспандэнт НАН Беларусі Сцяпан Сцяпанавіч Лашук.

При проведении первого этапа республиканской профилактической акции «День безопасности. Внимание всем!» на прошлой неделе прошли встречи работников Первомайского районного отдела по чрезвычайным ситуациям с жильцами общежитий РУП «Управление делами Национальной академии наук Беларуси», ОАО «Агат – Электромеханический завод», ОАО «Минский завод «Термопласт», а также со студентами в общежитии №5 УО «БГАТУ».

У сталiцы прайшоў I Рэспублiканскi краязнаўчы форум, зладжаны Нацыянальным гiстарычным музеем i Беларускiм фондам культуры пра падтрымцы мiнiстэрстваў культуры, адукацыi i iнфармацыi, Саюза пiсьменнiкаў i Выдавецкага дома «Звязда». Беларуская навука пастаянна сiлкуецца з краязнаўчых крынiц, падкрэслiў на адкрыццi форуму дырэктар Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы i лiтаратуры НАН Беларусi Аляксандр Лакотка.

Отечественные врачи шагнули далеко вперед. По оценкам международных экспертов, Беларусь делит первое место в мире с Брунеем и Канадой по доступу населения к медицинским услугам. В Институте биофизики и клеточной инженерии НАН Беларуси разработана не одна технология с пересадкой стволовых клеток. Но это не говорит о том, что Беларусь всего достигла в медицине и ей больше некуда двигаться. Открываются новые перспективы.

Меры по предотвращению распространения коронавируса предложило в Великом Новгороде местное управление Россельхознадзора. Специалистов в большей степени беспокоят змеи, летучие мыши и животные, которые с ними контактируют. Новость подхватили и некоторые белорусские сайты. Действительно ли наши ужи, гадюки и летучие мыши могут стать источником заражения? Могут ли перенести сроки весенней охоты? Мнениями делятся компетентные специалисты, в том числе ведущий научный сотрудник НПЦ НАН Беларуси по биоресурсам Сергей Дробенков и старший научный сотрудник НПЦ НАН Беларуси по биоресурсам Алексей Шпак.

У выдавецтве "Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі" выйшла кніга "Сузор'е герояў зямлі беларускай", прысвечаная 75-годдзю вызвалення Беларусі ад нацысцкіх захопнікаў і 75-годдзю перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Аўтары - акадэмік-сакратар Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі Аляксандр Каваленя і ваенны гісторык Барыс Далгатовіч.

В статье 14 Кодекса о браке и семье написано, что лица, вступающие в брак, вправе до заключения брака пройти бесплатное медицинское обследование в государственных организациях здравоохранения для определения состояния их здоровья и выявления наследственных заболеваний в порядке, установленном Министерством здравоохранения Республики Беларусь. Входят ли в этот список генетические исследования, поясняют в учреждениях здравоохранения, Институте генетики и цитологии НАН Беларуси, РНПЦ «Мать и дитя».

13 марта 1940 года ровно в полдень завершилась советско-финляндская война (она же советско-финская или Зимняя). За участие в этой войне звание Героя Советского Союза было присвоено 412 военнослужащим, в том числе 20 белорусам, еще более 50 тысяч были награждены орденами и медалями. Многие участники советско-финляндской войны позже стали белорусскими партизанами. Среди 88 партизан и подпольщиков Беларуси, удостоенных звания Героя Советского Союза за участие в партизанском движении и подполье в годы Великой Отечественной войны, 9 человек принимали участие и в советско-финляндской кампании. Рассказывает о них заведующий отделом военной истории Беларуси Института истории НАН Беларуси Алексей Литвин.

Финал ежегодного национального стартап-конкурса «100 идей для Беларуси» длился два дня. Среди представленных проектов - разработка младшего научного сотрудника Национальной академии наук Беларуси Ксении Бородиной с длинным названием «Пептидные нейропротекторы, обладающие антидепрессивной и анксиолитической активностью».

Национальная академия наук Беларуси выступила инициатором всебелорусской акции по созданию народной летописи Великой Отечественной войны. презентация акции состоится во время круглого стола в Институте истории НАН Беларуси 13 марта.

У Міжнародны дзень роднай мовы, 21 лютага, Даўгаўпілскі Цэнтр беларускай культуры (ЦБК) зладзіў і правёў канферэнцыю “Беларускія чытанні: Мова. Кніга. Адукацыя”, у якой паўдзельнічалі навукоўцы, даследчыкі з Латвіі ды Беларусі. Расказала пра свае цікавыя даследаванні і Алёна Ізергіна з Цэнтра даследавання беларускай культуры, мовы й літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

Сяржук Доўгушаў вядомы ў беларусі як спявак, музыка й культурны дзяяч. Нядаўна ён заснаваў установу "Традыцыя". раней такую назву меў праект па развіцці, пашырэнні беларускай традыцыйнай музыкі. У межах праекту былі выдадзены шмат кніжак с кампакт-дыскамі, традыцыйныя спевы на іх узяты ў тым ліку з архіва Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі й фальклору НАН Беларусі. Сяржук Доўгушаў распавядае пра далейшыя планы новай установы.

Стэнт-графты, стэнты, біялагічны клапан сэрца, сасудны пратэз, аклюдары, фільтры-лавушкі для тромбаў... Усе гэтыя вырабы імпартуюцца і каштуюць нятанна. Таму цалкам зразумела, што нашы вучоныя разам з дактарамі ўзяліся выправіць сітуацыю: распрацавалі беларускія аналагі дарагіх вырабаў. Ужо ў наступным годзе пацыенты змогуць паправіць здароўе з дапамогай гэтых навацый. У нашай краіне пратэзы сасудаў карыстаюцца вялікім попытам, адзначае галоўны кардыёлаг Міністэрства аховы здароўя, акадэмік НАН Беларусі, дырэктар РНПЦ кардыялогіі Аляксандр Мрочак.

Всю информацию о сортах, вкусовых качествах, спелости и сохранности картофеля узнали участники традиционного семинара, прошедшего на базе Витебского зонального института сельского хозяйства НАН Беларуси. Народным голосованием определены сорта-победители –«манифест» и «лилея».

Беларускія вучоныя распрацоўваюць некалькі кірункаў па выяўленні анкалагічных захворванняў, у прыватнасці, па вызначэнні цыркуляцыі ракавых клетак у крыві. Інстытут біяфізікі і клетачнай інжынерыі працуе па трох кірунках скрынінгу анказахворванняў. Два з іх накіраваны на выяўленне саміх злаякасна змененых клетак, яшчэ адзін — на атрыманне генетычнага матэрыялу з пухлінных клетак, тлумачыць дырэктар Інстытута біяфізікі і клетачнай інжынерыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Андрэй Ганчароў.

В советское время в Беларуси была своя научная школа изучения истории медицины, но в 1990-е она фактически исчезла. Сегодня на всю страну считанные специалисты занимаются этим направлением. Лауреат конкурса «100 талантов НАН Беларуси» за 2019 год старший научный сотрудник Института истории НАН Беларуси Алексей Каплиев хочет возродить его в Беларуси.

Как понять, что в толстой кишке растет опухоль и почему во время колоноскопии не надо бояться боли, рассказывает член-корреспондент НАН Беларуси, главный внештатный проктолог Минздрава Александр Воробей.

«Летапіс жыцця і творчасці Івана Пятровіча Шамякіна» — вялікая падзея не толькі ў беларускім літаратуразнаўстве. Гэтая ёмістая кніга, якую сабраў, напісаў член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Міхась Іосіфавіч Мушынскі, з'яўляецца своеасаблівым дакументам часу. І чытач у такіх кніг не самы масавы. Але гэта ні ў якім разе не адпрэчвае выключнае гісторыка-літаратурнае, асветніцкае значэнне падобных выданняў.

Эканамічная сістэма Беларусі павінна быць нацэлена на безумоўнае забеспячэнне інтарэсаў людзей. Аб гэтым кіраўнік дзяржавы Аляксандр Лукашэнка заявіў 9 сакавіка на нарадзе з кіраўніцтвам Савета Міністраў. Кіраўнік дзяржавы таксама нагадаў аб даручэнні Нацыянальнай акадэміі навук па стварэнні айчыннага электрамабіля.

Главный научный сотрудник отдела археологии первобытного общества Института истории НАН Беларуси Елена Калечиц — один из наиболее авторитетных специалистов нашей страны по эпохе каменного века. За 55 лет она изучила в стране сотни древних стоянок, нашла сотни тысяч археологических артефактов, открыла более 300 новых памятников разных эпох, написала десятки книг для специалистов и детей. О том, что помнится, дорого и интересно, Елена Геннадьевна поделилась накануне юбилея.