«Раз, два, три…Колас!» – восклицают малыши и взрослые, делая памятную фотографию у бюста Якуба Коласа в холле библиотеки.
Так началась экскурсия по библиотеке для дошкольников ясли-сада № 62 НАН Беларуси.
Осмотр библиотеки ребята продолжили в читальных залах, где в формате игры ознакомились с правилами работы в библиотеке: проехались «паровозиком» через «лес стеллажей» и порассуждали о количестве книг и вариантах их заказа.
В читальном зале редких книг и рукописей особый интерес вызвала книга американского натуралиста, орнитолога и художника-анималиста Джона Джеймса Одюбона «Птицы Америки».
Не остались без внимания и факсимильные издания Франциска Скорины в таинственном красном сундуке.
С большим удовольствием дети изучили и древнюю Тору, книги XVI века и посмотрели микрофиши.
В зале каталогов маленьких гостей тоже ожидали необычные «приключения»: заказ книг по электронному каталогу и поиск загаданного экскурсоводом ящика «Тайна – там» в карточном каталоге. Ребята успешно справились со всеми испытаниями!
Завершилась экскурсия посещением абонемента, где ребят уже ждали красочные книги с картинками и занимательными сюжетами. Библиотека группы в детском саду пополнилась книгой с рассказами из шкафа для буккроссинга, а сами ребята пообещали в следующее посещение принести свою книгу для обмена.
На вопрос, что же ребятам понравилось больше всего, дети хором ответили «Всё!», а затем шумно поблагодарили сотрудников и пообещали, что обязательно придут еще раз!
А мы в свою очередь обещаем ждать ребят и подготовить не менее интересную программу!
На протяжении трех недель в Центральной научной библиотеке им. Якуба Коласа НАН Беларуси проходили Дни открытых дверей.
Стартовали они 25 января с лекции кандидата исторических наук Вадима Врублевского на тему «Сфера генеалогии: особенности генеалогических исследований». В первом выступлении лектор рассказал о сути понятия «генеалогия» в научном и публичном дискурсах, причинах пробуждения родовой памяти белорусов, различных видах постижения родовой истории. В дальнейшем запланировано проведение цикла лекций по генеалогии.
Программа мероприятий включала проведение обзорных экскурсий и знакомство с отдельными экземплярами коллекций старинных изданий.
В холле библиотеки развернулась книжная выставка «Навука Беларусі: інавацыі, тэхналогіі, прыярытэты», на которой можно было ознакомиться с основными достижениями в области фундаментальных и прикладных научных исследований и разработками белорусских академических ученых по важнейшим направлениям естественных, технических и гуманитарных наук.
Один из разделов выставки «Гуманитарное знание и информационное общество» Центральная научная библиотека НАН Беларуси презентовала на выставке научно-технических достижений «Беларусь интеллектуальная». В экспозиции были представлены наиболее известные и фундаментальные издания, подготовленные различными учреждениями Отделения гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси за последние годы.
Во время демонстрации научно-популярного фильма «Якуб Наркевич-Иодко. Укротитель молний, или «Электрический человек» (2016) зрители могли ознакомиться с экспозицией книжной выставки «Надеюсь, что труд мой со временем принесет мою скромную лепту науке…», посвященной белорусскому ученому-естествоиспытателю, изобретателю электрографии и беспроволочной передачи электрических сигналов Якову Оттоновичу Наркевичу-Иодко.
Несмотря на то, что объявленные Дни открытых дверей закончили свою работу, мы рады будем видеть желающих посетить нашу библиотеку и в качестве читателей, и в качестве экскурсантов.
В читальном зале гуманитарных наук демонстрируется выставка «К 70-летию со дня рождения академика В.Г. Гусакова, ученого в области аграрной экономики»
Выставка приурочена к юбилейной дате со дня рождения академика НАН Беларуси, ученого экономиста-агрария, заслуженного деятеля науки РБ, Председателя Президиума НАН Беларуси Владимира Григорьевича Гусакова.
В. Г. Гусаков – одна из самых известных фигур в современном научном сообществе. Это ведущий ученый в области аграрной экономики страны, незаурядная личность, крупный исследователь, талантливый организатор науки.
В круге научных интересов ученого – передовые направления становления рыночной экономики в АПК в новых условиях хозяйствования; разработка проблематики хозяйственного механизма, в том числе рыночного аграрного хозяйственного механизма, а также системное историческое обобщение эволюции сельского хозяйства и крестьянства. Ему принадлежат работы по формулированию теории и методологии устойчивого и эффективного ведения сельского хозяйства в переходный период и в новых условиях, по системному изложению основных экономических законов рынка и закономерностей рыночных отношений, доказательство противоречивости исторического и современного развития сельского хозяйства. Он внес крупнейший вклад в обозначение перспектив развития национального АПК, определения стратегии, политики и тактических мер устойчивого развития агропромышленного производства.
Результаты научно-исследовательской деятельности нашли отражение в многочисленных публикациях: авторские и коллективные монографии, методические рекомендации, программы, справочные и учебные пособия, научные и научно-популярные статьи. Общий ретроспективный охват работ представляет период с 1983 по 2022 гг.
В материалах выставки освещаются следующие вопросы: эффективность государственного экономико-правового регулирования и стимулирования развития сферы АПК; взаимодействие централизованного управления аграрной экономики и самоуправления в регионах и на предприятиях; критерии продовольственной безопасности и независимости страны; формирование действенной системы мотивации и стимулирования труда в новых условиях; этапы реорганизации традиционных инертных форм хозяйствования в новые формы рыночного характера; определение многообразия форм собственности и хозяйствования; проблемы качества продукции, рыночного сбыта, оптимизации затрат на производство, вопросы продовольственной безопасности; совершенствование цен и ценообразования на агропромышленную продукцию; методология формирования кооперативно-интеграционных структур, объединяющих субъекты хозяйствования по технологической цепочке; интеграция в мировое экономическое пространство, организация науки, академическая наука на современном этапе и многие другие.
Один из разделов выставки представляет литературу о жизни и деятельности ученого.
Да 215‑й гадавіны з дня нараджэння Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча супрацоўнікі аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі НАН Беларусі падрыхтавалі выставу “Жыве паміж намі дудар наш…”. Назвай выставы стаў радок верша Янкі Купалы “Памяці Вінцука Марцінкевіча” (1910).
Беларускага пісьменніка XIX стагоддзя Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча (4 лютага 1808 – 29 снежня 1884) лічаць адным з пачынальнікаў беларускай літаратуры новага часу. Яго творчасць з’яўляецца значным крокам наперад у развіцці і станаўленні беларускай рэалістычнай літаратуры і асабліва драматургіі канца першай – пачатку другой паловы XIX стагоддзя. В. Дунін-Марцінкевіч пачаў пісаць свае творы пасля трыццаці гадоў. Тым не менш ён паспеў стварыць і выдаць даволі значную колькасць мастацкіх твораў – факт надзвычай знамянальны, калі мець на ўвазе катэгарычную забарону ў тыя часы якога‑б там ні было выдання кніг і часопісаў на беларускай мове (лацінкаю). Пасля ён перайшоў і на кірыліцу. Але гэта адбылося пазней. А першыя яго кнігі выходзілі толькі лацінкаю. Беларуская мова была афіцыйна непрызнаная, таму пісьменнік выдаваў змешаныя зборнікі – беларуска-польскія ці польска-беларускія.
У экспазіцыі выстаўкі прадстаўлена каля пяцідзесяці дакументаў, якія сістэматызаваны ў трох раздзелах.
Пачынаюць выставу прыжыццёвыя творы В. Дуніна-Марцінкевіча – “Сялянка”, “Гапон”, “Wieczernice i Obłąkany. Poezye”, “Цікавішся? – Прачытай!”, “Дудар беларускі, або Усяго патроху”, “Люцынка, або Шведы на Літве”. У Цэнтральнай навуковай бібліятэцы НАН Беларусі захоўваюцца шэсць прыжыццёвых выданняў В.Дуніна-Марцінкевіча, якія выходзілі на працягу 1846–1861 гг.
Самы ранні твор – лібрэта музычна-драматычнай оперы “Сялянка” (ў двух актах) – пабачыў свет ў 1846 г., надрукаваны ў віленскай друкарні Адама Завадскага. Гэта, па сутнасці, першая беларуская опера: паны ў ёй гавораць па-польску, сяляне – па-беларуску. Пазней з’явілася іншая назва твора – “Ідылія”. Музыку да яе напісалі С. Манюшка і К. Крыжаноўскі з удзелам самога В. Дуніна-Марцінкевіча. У гэтым творы побач з драматычнымі дыялогамі і маналогамі шырока прадстаўлены арыі і дуэты, харавыя нумары, а таксама танцы. Аўтар высмейваў фанабэрыстасць шляхты, сляпое захапленне ўсім французскім і адначасова ствараў вобраз добрага пана, які праз каханне да сялянскай дзяўчыны (тая ў рэшце аказалася ўсё ж пераапранутай паненкай) палюбіў сялян і хацеў, каб і яны яго любілі. Сапраўдным героем твора з’яўляецца не пан, а селянін Навум Прыгаворка – войт (наглядаў за працай прыгонных). Дарэчы, яго вобраз пісьменнік выкарыстоўваў у якасці свайго псеўданіма.
Опера была пастаўлена ў пачатку 1852 г. у Мінску тэатрам В. Дуніна-Марцінкевіча, ролю Навума Прыгаворкі ў спектаклі выконваў сам аўтар. Створаны В. Дуніным-Марцінкевічам аматарскі тэатральны калектыў існаваў у 1840–50‑я гг. Захапленне тэатрам прыйшло да Марцінкевіча вельмі рана, калі ён жыў у Пецярбургу і Вільні. Не прапускаў ён ніводнага спектакля і ў Мінску. Пад уплывам спектакляў рускіх і польскіх труп у яго нарадзілася думка стварыць свой беларускі тэатр. Тэатральная дзейнасць В. Дуніна-Марцінкевіча – гэта менавіта той падмурак, на якім склаўся пасля сучасны беларускі тэатр.
Экзэмпляр “Сялянкі”, які прадстаўлены на выставе, ўяўляе пераплеценыя разам у канвалют зборнікі В. Дуніна-Марцінкевіча “Цікавішся? – Прачытай!”, “Сялянку” і творы польскіх пісьменнікаў. Кніга некалі належыла Яну Жахоўскаму, аб чым сведчыць штамп яго бібліятэкі на тытульным лісце.
У 1850‑я гг. В. Дунін-Марцінкевіч жыў пераважна ў Мінску. Менавіта ў гэты час выйшлі з друку паэтычныя зборнікі пісьменніка, у тым ліку “Гапон” (1855). 18 лютага 1855 г. віленскі цэнзар Павел Кукальнік, праглядзеўшы рукапіс, дазволіў друкаваць гэты твор. Трэба дадаць, што Кукальнік, які з’яўляўся цэнзарам Марцінкевічавых кніг, быў з уніятаў, спрыяў пісьменніку. Гэта з яго цэнзарскай ласкі пабачылі свет усе Марцінкевічавы кніжкі. “Гапон”, як і многія другія творы пісьменніка, выйшаў з кнігарні братоў Бэйлінаў (друк Ё. Дворца).
Наступнае прыжыццёвае выданне В. Дуніна-Марцінкевіча ў экспазіцыі выставы – зборнік “Дудар беларускі, або Усяго патроху” (1857). Кніжка мае прысвячэнне: “Высакародным беларусам у доказ глыбокай пашаны гэты нязначны твор ахвяруе аўтар”. У ёй змешчаны: вершаваная прадмова-зварот “Да пачцівых беларусаў”, зварот “Да Уладзіміра Сыракомлі”, вершаванае апавяданне на польскай мове “Літаратурныя клопаты”, беларускія творы “Шчароўскія дажынкі” (з тлумачэннямі) і “Верш Навума Прыгаворкі”, у якіх пісьменнік выразна акрэсліў сваю пазіцыю да беларускай мовы і беларускай культуры. Пісьменнік сцвярджае, што разумее тыя агромныя цяжкасці, якія мусіць пераадолець, але спадзяецца, што першы крок яго пісання па-беларуску знойдзе не толькі адабрэнне, але і наступных паслядоўнікаў. Зборнік “Дудар беларускі” завяршаў мінскі Марцінкевічаў творчы ўзлёт. Пасля выхаду гэтага зборніка яму не ўдалося выдаць у Мінску ніводнай кніжкі.
На форзацы экзэмпляра “Дудар беларускі”, які захоўваецца ў калекцыі П.Ф. Глебкі ЦНБ НАН Беларусі, ўладальніцкі надпіс пісьменніка, зроблены 27 лістапада 1947 г. На авантытуле запіс алоўкам, які сведчыць, што кніга некалі была набыта ў віленскага букініста 15 красавіка 1928 г. Таксама на тытуле кнігі штамп Беларускага музея імя Івана Луцкевіча ў Вільні.
Яшчэ адно прыжыццёвае выданне В. Дуніна-Марцінкевіча – паэма на польскай мове “Люцынка, або Шведы на Літве” (1861). Выдадзена Віленскай друкарняй А. Сыркіна. Свой твор В. Дунін-Марцінкевіч адрасуе беларускай шляхце. Рамантычная паэма працягвае тэму мужнасці, высакароднасці, самаахвярнасці старой шляхты, яе еднасці з народам. Пісьменнік захапляецца норавамі, побытам, ідэаламі старашляхецкіх часоў, якія служаць як бы дакорам шляхце сучаснай.
Марцінкевіч прысвяціў свой твор магілёўскаму губернскаму маршалку Стэфану Любамірскаму. З ім пісьменнік меў дружныя адносіны, ён паважаў маршалка за яго клопат аб людзях, а яшчэ за цікавасць да мінулага роднай зямлі, да яе гісторыі.
Сярод рарытэтаў яшчэ адна невялічкая кніжачка на польскай мове “Wiersze rozne : powinszowanie Wojta Nauma w dzien imienin panny W...S... / Wincenty Dunin-Marcinkiewicz” (Minsk : [s.n.], 1854). У ёй змешчаны верш В. Дуніна-Марцінкевіча “Powinszowanie Wojta Nauma. W dzien imienin panny W…S…” (1854). Як лічыў даследчык творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча Г.В. Кісялёў, гэта кніга самаробная. Яна сшыта кімсьці з трох лістоў (старонкі 73–76) вядомай кнігі Дуніна-Марцінкевіча “Гапон” і ўлічвацца ў бібліяграфіях як нейкае асобнае выданне не можа. Тым не меньш, гэты адбітак з уладальніцкай бібліятэкі вельможнай асобы, аб чым гаворыць вензель у якасці пячаткі, прастаўлены на вокладцы гэтага выдання. Штамп на тытуле сведчыць аб тым, што экзэмпляр некалі належыў Беларускаму музею імя Івана Луцкевіча ў Вільні.
У другім раздзеле выставы экспануецца друкаваная літаратурная спадчына пісьменніка 1907–2012 гг., у тым ліку пераклады яго твораў на беларускую, рускую, англійскую, нямецкую, іспанскую, балгарскую, польскую і іншыя мовы.
На паліцах самыя раннія выданні гэтага раздзела выставы – паэма “Гапон”, аповесці “Wieczarnicy”, “Ščeroūskije dažynki”, “Kupałła” і інш., якія выходзілі на працягу 1907–1910 гг. у друкарні К. Пянткоўскага (Пецярбург).
У зборніку “Дыяменты беларускага прыгожага пісьменства” (Кіеў, 1919) змешчаны абраныя творы В. Дуніна-Марцінкевіча і іншых беларускіх пісьменнікаў. На выставе прадстаўлены першы нумар анталогіі.
Экспануюцца выбраныя творы, творы 40–50‑х гадоў мінулага стагоддзя, надрукаваныя ў Мінскім Дзяржаўным выдавецтве, Дзяржаўным Вучэбна-педагагічным выдавецтве Міністэрства асветы БССР. Сярод сучасных выданняў трэба вылучыць кнігу “Класіка: В. Дунін-Марцінкевіч. Пінская шляхта… Тарас на Парнасе” (Мінск, 2008 г.), прымеркаваную да 200-годдзя з дня нараджэння пісьменніка, і соты том выдання “Дунін-Марцінкевіч, В. Выбраныя творы” (2019 г.) кніжнага праекта “Беларускі кнігазбор”.
Завяршаюць экспазіцыю публікацыі літаратурных крытыкаў. Прадстаўлены даследаванні Г. Кісялёва, І. Навуменкі, С. Майхровіча, У. Содаля, Ф. Ястраба, Я. Янушкевіча і іншых літаратуразнаўцаў, якія распавядаюць пра жыццё і творчасць пісьменніка.
Запрашаем наведаць выставу ў чытальнай зале аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў ЦНБ НАН Беларусі (шосты паверх бібліятэкі)!
Центральная научная библиотека имени Якуба Коласа НАН Беларуси приняла активное участие в работе выставки научно-технических достижений «Беларусь интеллектуальная», которая проходила в Национальном выставочном центре БелЭкспо с 20 по 29 января 2023 года.
Концепцией выставки стала масштабная демонстрация новейших разработок академической, отраслевой и вузовской науки, в том числе и по социо-гуманитарным наукам.
Книжная выставка «Гуманитарное знание и информационное общество», подготовленная Центральной научной библиотекой НАН Беларуси, призвана была представить наиболее известные и фундаментальные издания, подготовленные различными учреждениями Отделения гуманитарных наук и искусств НАН Беларуси за последние годы и акцентировать внимание посетителей на новейших изданиях.
Бесспорным лидером по количеству просмотров стало издание «Гарады і вёскі Беларусі». Ученые НАН Беларуси подготовили и опубликовали 20 книг уникального многотомного научного энциклопедического издания, в котором впервые в отечественной науке отражены основные сведения об историческом, социально-экономическом и культурном развитии всех городов, поселков городского типа, агрогородков, деревень и хуторов Республики Беларусь со времени их основания и до наших дней.
Издание подготовлено на основе многочисленных и разнообразных источников, обнаруженных в исторических архивах и научных библиотеках Минска, Гродно, Москвы, Санкт-Петербурга, Вильнюса, областных и зональных архивах Беларуси, комплексных исследований, проведенных в ходе экспедиций и командировок (1990‑х–нач.2000 г.), изучения материалов республиканских и местных музеев.
В 2023 году коллектив Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси удостоен премии «За духовное возрождение» за значительный вклад в воспитание любви к Отечеству, исследования историко-культурного наследия, выпуск научного энциклопедического издания «Гарады і вёскі Беларусі».
Большой интерес посетители выставки проявили к пятитомному изданию «История белорусской государственности». Издание подготовлено в рамках Государственной программы научных исследований «Экономика и гуманитарное развитие белорусского общества» на 2016–2020 гг. (научный руководитель – доктор исторических наук, профессор, академик НАН Беларуси А. А. Коваленя) подпрограммы «История и культура» (научный руководитель – кандидат исторических наук, доцент В. В. Данилович).
Основные задачи, которые решались авторским коллективом при подготовке данного издания: изучение процесса формирования белорусского этноса, определение его места и роли в государственных образованиях, в составе которых находились белорусские земли до реального оформления собственной национальной государственности, выявление влияния (как позитивного, так и негативного) этих государственно-политических образований на развитие белорусской государственности. Каждый том посвящен анализу истории белорусской государственности на том или ином этапе ее развития. В 2021 г. издание получило диплом победителя в номинации «Наука и знания» рамках 60-го национального конкурса «Искусство книги».
«Республика Беларусь – 25 лет созидания и свершений» – данным внушительным исследованием занимались более 400 авторов. Творческий коллектив ориентировался на научно-популярное изложение материала и его доступность для читателей разных возрастных групп. Авторам удалось объединить историю республики в семи красочно иллюстрированных томах.
Каждый том отражает важнейшие результаты укрепления национальной государственности: институты власти и управления, права и свободы граждан, экономическая модель, развитие промышленности, здравоохранения и образования, физической культуры и спорта, архитектуры и градостроительства, языка и литературы, искусства. В 2021 г. это издание было отмечено специальным дипломом в национальном конкурсе «Искусство книги».
Кроме того, внимание посетителей привлекло еще одно издание – «Вялікі гістарычны атлас Беларусі» – победитель национального конкурса «Искусство книги» в номинации» «Триумф» в 2019 г. Авторский коллектив также был удостоен премии Президента Беларуси «За духовное возрождение».
В издании 67 исторических карт, отражающих историю не только Беларуси, но и всего восточноевропейского региона, представлены карты отдельных регионов, планы городов, схемы военных сражений, крупномасштабная Генеральная карта «белорусские земли в XVI веке», репродукции 22 древних карт. Издание дополнено 7 пояснительными очерками, иллюстрациями и историко-географическим указателем к Генеральной карте.
Один из разделов выставке был посвящен изданиям Института истории НАН Беларуси и теме Великой Отечественной войны, вкладе белорусского народа в общую Победу и вопросам исторической памяти.
На выставке также демонстрировались новейшие издания Института экономики, Института философии, Института социологии, Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы.
Ряд масштабных и торжественных мероприятий, приуроченных ко Дню белорусской науки, прошли в последние недели января.
Ярким событием стала организованная в Национальном выставочном центре БелЭкспо выставка научно-технических достижений «Беларусь интеллектуальная».
Наряду с представленными на ней новейшими научными разработками белорусских ученых в области технических и естественных наук, посетители могли ознакомиться экспозицией достижений в области социо-гуманитарных наук. Здесь и развернулась экспозиция новейших книжных изданий «Гуманитарное знание и информационное общество», которые демонстрировала Центральная научная библиотека имени Якуба Коласа НАН Беларуси.
А в самой библиотеке организованы выставки и экскурсии в рамках Дней открытых дверей. Акция продлится до 10 февраля.
Накануне Дня белорусской науки в информационно-выставочном центре библиотеки состоялось торжественное собрание коллектива. Сотрудникам был продемонстрирован фильм об истории и достижениях НАН Беларуси.
Директор Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа НАН Беларуси Станислав Степанович Юрецкий поздравил коллег с праздником и по случаю Дня белорусской науки вручил Грамоты и Благодарности за высокие достижения в научно-организационной и научно-исследовательской работе, за большой вклад в развитие библиотечно-информационной деятельности и образцовое выполнение трудовых обязанностей.
Ученым секретарем Ириной Павловной Коменда был подведен итог конкурса «Молодой специалист Центральной научной библиотеки НАН Беларуси» и объявлены лауреаты.
Кроме того, наши сотрудники стали лауреатами конкурса на лучшее представление научных достижений 2022 года в средствах массовой информации. Конкурс проводился Национальной академией наук Беларуси в тринадцатый раз по четырем номинациям: «лучшая публикация», «лучший сюжет (программа) на радио и телевидении», «лучшая публикация в научно-популярном издании» и «лучшее представление достижений НАН Беларуси в сети Интернет».
В номинации «лучшее представление достижений Национальной академии наук Беларуси в сети Интернет» премии присуждены сотрудникам Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа НАН Беларуси – Татьяне Пинчук, заведующему отделом информационных ресурсов и Алесе Федоненковой, заведующему сектором дизайна отдела маркетинговых коммуникаций – за виртуальный проект «Инбелкульт 100» («Інбелкульт 100»).
Виртуальный проект ЦНБ НАН Беларуси посвящен Институту белорусской культуры (1922–1928) – первому высшему научному учреждению в новейшей истории Беларуси, на основе которого была создана Белорусская академия наук. Его цель – предоставить в открытый доступ цифровую коллекцию изданий Инбелкульта, хранящихся в фондах ЦНБ НАН Беларуси.
В структуру проекта входят несколько разделов.
В разделе «История и достижения» содержится информация о создании Инбелкульта, его структуре, деятельности, достижениях и о реализации идеи его реорганизации в академию наук.
Что было сделано Инбелкультом как первым научным учреждением страны в деле реализации национально ориентированной политики, в контексте всех условий, факторов и стимулов его роста и развития, усилий его руководства и сотрудников в деле институционализации национальной науки? Каковы были его достижения? Какие научные направления он открыл? Ответы на эти и другие вопросы читатель найдет в данном разделе.
Деятельность и достижения учреждения отразились в разных исторических источниках. Но главными из них являются научные работы сотрудников Инбелькульта, многие из которых не потеряли своего научного значения и в настоящее время. Наша Библиотека, как правопреемница Библиотеки Инбелкульта, обладает самой большой коллекцией этих работ. Вся эта коллекция была переведена в цифровой формат и представлена в одноименном разделе.
Раздел «Виртуальная выставка изданий Инбелкульта» представлен как в традиционном текстовом формате, где контент сопровождается фотодокументами, так и в формате видеоэкскурсии. На страницах раздела размещена медиатека – видеозапись, в которой историю книг рассказывает сотрудник отдела редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки НАН Беларуси.
Со снимками, запечатлевшими образы сотрудников Инбелкульта, а также места памяти, связанные с деятельностью этих сотрудников, можно ознакомиться в фотогалерее. Чтобы эти снимки стали более красноречивыми, к ним приложены выдержки из архивных документов, воспоминаний и официальных изданий.
З 27 студзеня 2023 года у чытальнай зале аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў дэманструецца выстава “Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 года: гісторыя і гістарыяграфія”.
Выстава прымеркавана да 435-годдзя зацвярджэння Статута Каралём Польскім і Вялікім Князем Літоўскім Жыгімонтам ІІІ Вазай, што адбылося 28 студзеня 1588 года.
Статут 1588 года завецца таксама Трэцім статутам Вялікага Княства Літоўскага, паколькі яму папярэднічалі два статуты 1529 і 1566 гадоў. Статут быў складзены пад кіраўніцтвам канцлера Астафія Валовіча і падканцлера Льва Сапегі. Ён з’яўляўся галоўным заканадаўчым дакументам у княстве, зацвярджаў нормы дзяржаўнага, судовага, зямельнага, шлюбна-сямейнага і крымінальнага права. Таксама ў ім упершыню вызначаўся падзел улад на заканадаўчую, выканаўчую і судовую. Нягледзячы на ўтварэнне Люблінскай уніі паміж Польшчай і Вялікім Княствам Літоўскім у 1569 годзе, Статут 1588 года замацоўваў незалежнасць княства ў пытаннях заканадаўства, дзяржаўных устаноў, фінансаў і арміі.
У адрозненне ад першых двух статутаў, якія да ХІХ стагоддзя існавалі ў рукапісным выглядзе, Трэці статут быў адразу надрукаваны ў віленскай друкарні Мамонічаў. Як і ў папярэдніх статутах, арыгінальнай мовай Статута была беларуская. Пазней ён быў перакладзены на польскую і рускую мовы.
На выставе прадстаўленыя як старадрукаваныя выданні Статута, так і сучасныя факсіміле і навуковыя даследаванні гісторыі статутаў і заканадаўства Вялікага Княства Літоўскага, якія захоўваюцца ў Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Самымі раннімі выданнямі на выставе з’яўляюцца польскія пераклады Статута, надрукаваныя ў 1619 і 1693 гадах. Статут, выдадзены ў 1693 гаду, прадстаўлены ў двух экземлярах, адзін з якіх уваходзіў у склад бібліятэкі Радзівілаў у Нясвіжы, а другі належаў графу С. Шарамецьеву.
Таксама на выставе можна пабачыць пераклад Статута на рускую мову, выдадзены ў Санкт-Пецярбурзе ў 1811 г., і выданне на арыгінальнай мове, выпушчанае ў 1854 годзе Маскоўскай суполкай гісторыі і старажытнасцяў расійскіх.
Вялікі шэраг факсімільных выданняў і перавыданняў Статута 1588 года, якія выходзілі ў Беларусі, пачынаючы з 1989 года, дэмаструе няспынную цікавасць навукоўцаў і шырокай публікі да гэтага гістарычнага дакумента. Так, на выставе можна пабачыць выданні Статута, якія выйшлі ў 1989, 2002, 2005, 2010 і 2016 гадах. Сярод гістарычных і мовазнаўчых даследаванняў Статута можна вылучыць такія працы, як даследаванне І. Лапо “Литовский статут 1588 года” (том першы), выдадзенае ў 1934 годзе ў Каўнасе, манаграфію У. Мякішава “Язык Литовского Статута 1588 года” (2008), зборнікі артыкулаў “Статут Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага 1588 г.: да 430-годдзя выдання” (2018) і “Вялікае Княства Літоўскае: Закаданаўчае забеспячэнне дзяржаўнага суверэнітэту” (2022).
Выстава будзе дэманстравацца да 18 лютага 2023 года.
У чытальнай зале рэдкіх кніг дэманструецца выстава «З гісторыі беларускай скульптуры: да 115-годдзя з дня нараджэння Заіра Азгура».
Заір Ісакавіч Азгур – вядомы беларускі скульптар-манументаліст і партрэтыст, акадэмік НАН Беларусі. Яму належа больш за 500 публіцыстычных артыкулаў па праблемах выяўленчага мастацтва і некалькі кніг мемуараў.
На выставе можна пабачыць артыкулы і асобныя выданні, прысвечаныя скульптару, а таксама яго асабістыя літаратурныя творы: кнігу успамінаў «Незабыўнае» з дарчым надпісам аўтара, адрасаваным Пятру Глебку, зборнік успамінаў і артыкулаў «Тое, што памятаецца… Аповяд пра час, пра мастацтва і пра людзей».
Акрамя таго на выставе прадстаўлены выданні, старонкі якіх асвятляюць пытанні гісторыі беларускай скульптуры мінулага і сучаснасці. Гэта і літаратурна-крытычныя артыкулы, і мастацкія альбомы, прысвечаныя як пэўным перыядам, так і асобным прозвішчам, сярод якіх Іван Міско, Анатоль Анікейчык, Уладзімір Слабодчыкаў, Іван Казак, Уладзімір Жбанаў.
Увазе наведвальнікаў выставы таксама прапануюцца рэдкія дакументы з рукапіснага фонду аддзела рэдкіх кніг і рукапісаў, сярод якіх – фотаздымкі акадэміка, прэзідэнта Акадэміі навук Беларусі В.Ф. Купрэвіча і народнага пісьменніка Беларусі Я. Брыля ў майстэрні З. Азгура; фотаздымкі скульптара і іншых асоб, зробленыя падчас адкрыцця помніка П. Глебку на Усходніх могілках, фрагменты перапіскі і іншыя матэрыялы. На выставе экспануецца вельмі цікавы і каштоўны дакумент – шарж З. Азгура пад назвай “Пратаплазма Бандылевіча”, які быў выкананы у 1932 г. і сімвалізаваў адзінства дзвух літаратараў: П. Глебкі і П. Броўкі.
Год мира и созидания
В целях консолидации белорусского народа, укрепления в обществе идей мира и созидательного труда как главных условий развития белорусского государства Президентом Республики Беларусь 2023 год объявлен Годом мира и созидания.
Соответствующий Указ № 1 от 1 января 2023 года подписал Глава государства А. Г. Лукашенко.
Ключевыми направлениями в предстоящем году будут совершенствование системы военно-патриотического воспитания населения, продвижение мирных инициатив граждан и общественности, содействие межконфессиональному диалогу, обеспечивающему мир и согласие в белорусском обществе, демонстрация преимуществ белорусской экономической модели в условиях глобальной турбулентности, позиционирование созидательного труда как главного условия развития белорусского государства.
Такая тематика позволит укрепить восприятие Беларуси как островка мира, неоспоримая ценность которого для населения страны является весомым аргументом в достижении согласия по другим важнейшим вопросам общественной жизни. Белорусским ответом на милитаризацию в европейском регионе станет мирный созидательный труд соотечественников.
